Bağlanma stilleri ile nedensellik yönelimleri arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaç doyumu aracı rolünün etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı psikolojik ihtiyaç (özerklik, yeterlik ve ilişkili olma) doyumunun güvenli ve güvensiz bağlanma stilleri ile nedensellik yönelimleri (özerk, kontrol ve kişisel olmayan) arasındaki ilişkide aracı etkisini araştırmaktır. Çalışmanın verileri Googleforms üzerinden internet aracılığıyla ve Işık Üniversitesi Psikoloji Bölümü öğrencilerinden yüz yüze yapılan anketler aracılığıyla toplanmıştır. Bu şekilde örneklem toplamda 203 kişiden oluşmaktadır. Kişisel Bilgi Formu, İlişki Ölçekleri Anketi, İhtiyaç Doyumu Ölçeği ve Genel Nedensellik Yönelimleri Ölçeği kullanılmıştır. Betimleyici istatistikler, Pearson korelasyon ile bir dizi tekli ve çoklu regresyon analizi uygulanmıştır. Bulgular güvenli bağlanma ve kişisel olmayan yönelim arasında ilişkili olma, yeterlik ve özerklik ihtiyaç doyumunun tam aracı etkisi olduğunu göstermiştir. Güvensiz bağlanma ve kişisel olmayan yönelim arasında ise yeterlik ve özerklik ihtiyaç doyumunun kısmi aracı etkisi gözlenmiş; ilişkili olma ihtiyaç doyumunun aracı etkisi olmadığı ortaya çıkmıştır. Beklenilenin aksine özerk yönelimin güvenli ve güvensiz bağlanma stili ile; kontrol yöneliminin ise yeterlik, özerklik ve ilişkili olma ihtiyaç doyumu ile anlamlı bir ilişkisi bulunamamıştır. Elde edilen bulgulara göre yeterlik, ilişkili olma ve özerklik ihtiyaç doyumunun güvenli ve güvensiz bağlanma stiline kıyasla nedensellik yönelimlerini belirlemede daha önemli bir kavram olduğu düşünülmektedir. Buna göre kişinin içinde bulunduğu sosyal bağlamın belirtilen psikolojik ihtiyaçları karşılayacak duruma getirilmesinin kişinin yaşamının çeşitli alanlarında önemli ve olumlu sonuçlarla ilişkili olabileceği düşünülmektedir.

The purpose of this study is to investigate the mediating effect of psychological needs satisfaction in the relationship between secure/insecure attachment styles and causality orientations. Data of the study was collected in two ways. Data was collected by Googleforms and questionnaire from the students of Işık University Psychology Department. Two hundred and three adults participated in this study. The questionnaire includes a Sociodemographic Form, Relationships Scales Questionnaire, The Basic Psychological Needs Scale and The General Causality Orientations Scale. Descriptive Analysis, Pearson correlation, simple and multiple regression statistical methods were conducted. According to the study, the relationship between secure attachment style and impersonal orientation was fully mediated by psychological needs satisfaction which are autonomy, competence and relatedness. And the relationship between insecure attachment style and impersonal orientation was partially mediated by psychological needs satisfaction which are autonomy and competence. Psychological needs satisfaction are seemed to be more basic in determining causal orientations than secure and insecure attachment styles. Therefore, it seems that arranging the social context of the person in a way satisfying basic psychological needs may be related to important and positive results in various areas of individual‟s life.