Dini ve ideolojik kimliklerin inşasında etkili sosyoekonomik faktörler ve ilişki düzeyleri: Mardin ili örneği

Abstract

Çalışma, Mardin ilinde, dini ve ideolojik kimliklere ve bu kimliklerin oluşum süreçlerinde etkili faktörlere odaklanmaktadır. Elde edilen kapsamlı bulgu ve sonuçlar kimlikteki dönüşümün bir süreklilik içinde olduğunu göstermektedir. Başka bir ifadeyle kimlikler durağan olmayıp yaşam boyunca bir inşa halindedir. Kimlikler; dil, ideoloji, dini inanç, yaş, cinsiyet, meslek, yerleşim yeri gibi faktörler ve aile, eğitim kurumları, siyasi parti, sivil toplum kuruluşları ve kitle iletişim araçları gibi kurum ve aktörlerin etkisinde şekillenmektedir. Bu faktörler bazen tek başlarına bazen de birbirleriyle ilişkiler kurarak kimliğin inşa sürecinde birlikte etkin olmaktadır. Çalışmada kimliklerin geçişkenliği de dikkate alınarak inanç, cinsiyet, eğitim düzeyi, gelir düzeyi, yaş ve yerleşim yeri gibi faktörlerin dini ve ideolojik kimliklerin oluşumunda etkili olma durumları belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu sayede belirlenen sosyoekonomik kimliklerin şekillenmesinde hangi faktörlerin ne ölçüde etkili olabildiklerine ilişkin bir perspektif oluşturabilecektir. Dini ve ideolojik kimliklere ilişkin bir teorik arka plandan sonra araştırma evrenini oluşturan Mardin ilinde yaşayan kişilere yönelik yapılan saha araştırmasının verileri SPSS yazılımı aracılığıyla analiz edilmiştir. Bu kapsamda Mardin ilindeki 18 yaşından büyük 1609 katılımcı ile anket yapılmıştır. Anketler 2020 yılının Haziran ve Temmuz aylarında uygulamalı bir alan araştırması şeklinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada genel tarama modeli tercih edilmiş olup bağımsız ve bağımlı değişkenler veya kategorik (nitel) değişkenler arasında karşılaştırmalar yoluyla ilişki taraması uygulanmıştır. Elde edilen bulgular Mardin‟de bireylerin, dini ve ideolojik bağlamdaki kimlik oluşumlarının cinsiyet, eğitim ve gelir düzeyi, yaş, yerleşim yeri gibi özelliklerin etkileşimi ile biçimlendiği görülmektedir.

The study focuses on religious and ideological identities and the influential factors in the formation processes of these identities in the province of Mardin. The comprehensive findings and results obtained show that the transformation in identity is in a continuum. In other words, identities are not static, they are in a state of construction throughout life. Identities; It is shaped under the influence of factors such as language, ideology, religious belief, age, gender, profession, place of residence, and institutions and actors such as family, educational institutions, political parties, non-governmental organizations and mass media. These factors are active together in the process of building identity, sometimes alone and sometimes by establishing relationships with each other. In the study, it is tried to determine the effects of factors such as belief, gender, education level, income level, age and place of residence in the formation of religious and ideological identities, taking into account the passivity of identities. In this way, it will be able to create a perspective on which factors can be effective in shaping the determined socioeconomic identities. After a theoretical background on religious and ideological identities, the data of the field research conducted for the people living in Mardin, which constitutes the research universe, was analyzed through SPSS software. In this context, a survey was conducted with 1609 participants over the age of 18 in Mardin. The surveys were conducted in June and July 2020 in the form of an applied field study. The general survey model was preferred in the study, and the relationship screening was applied through comparisons between independent and dependent variables or categorical (qualitative) variables. The findings obtained show that the identity formation of individuals in religious and ideological contexts in Mardin is shaped by the interaction of characteristics such as gender, education and income level, age, place of residence.