Social ethics approach of Abu’l-Hasan al-Kharaqani

Abstract

Ebu’l-Hasan el-Harakānî, Kur’ân-ı Kerim ve sahih sünnetin ilkelerini kendine rehber edinen bir Türk-İslam âlimdir. el-Harakānî, sorumluluk, farkındalık, hassasiyet ve duyarlılık sahibi bir mümin olarak yaşantısıyla çevresine örnek olmuş, öğrencilerine doğruluk ve dürüstlük aşılamıştır. el-Harakānî, Yüce Allah’a, kendine, tüm insanlara ve mahlukata karşı vazifelerinin şuurunda olmuş ve ömür boyu bu ödevlerinin hakkını vermeye çalışmıştır. el-Harakānî, toplumsal hayattan hiçbir zaman kopmamış, uzlete çekilip sırf nafile ibadetlerle meşgul olmamış, insanların sorunlarıyla ilgilenmeye devam etmiştir. el-Harakānî, Yüce Allah’ın yarattığı insan, bitki, hayvan ve çevreye sevgi, şefkat ve merhametle muamele etmiş ve hiçbir canlıya kötü muamelede bulunmamıştır. el-Harakānî, herkese iyilik etmiş, talebelerine sadece mü’minlere değil tüm insanlara iyilik yapmalarını ve onların gönüllerini kazanmalarını tavsiye etmiştir. el-Harakānî, verdiği sözleri tutmuş, beşeri ilişkilerinde etrafına güven telkin etmiş, öyle ki dürüstlüğünü başka din ve inanç mensupları bile takdir etmiştir. el-Harakānî, insanlara karşı her zaman samimi, iyi niyetli ve hoşgörülü olmuş, herkesle iyi geçinmiş, kimsenin kalbini kırmamış, üzmemiş ve incitmemiştir. el-Harakānî, mükafatını Yüce Allah’tan bekleyerek ihtiyaç sahiplerine maddî ve manevî yardımda bulunmuştur. el-Harakānî, kin, haset, gurur, kibir, kıskançlık, bencillik, kendini beğenme ve riyakârlık gibi kötü hasletlerden uzak durmuştur. el-Harakānî, etrafındakilere çalışıp üretmelerini, helal kazanç peşinde koşmalarını ve kimseye yük olmamalarını öğütlemiştir. Sonuç olarak, gerek Türkiye’deki gerekse tüm dünyadaki insanların el-Harakānî’nin fikirlerinden ve sosyal ahlâk anlayışından öğrenecekleri pek çok şey vardır. Bunların en önemlileri hiç kuşkusuz güvenirlilik, doğruluk, dürüstlük, merhamet ve fedakârlıktır.