Sa‘dî-i Şîrâzî’nin Bostân ve Gülistân’ına göre insan tekâmülünde aşkın rolünün incelenmesi

Abstract

Müşterek İslâmî edebiyat geleneğinin bir kolu durumundaki Fars Edebiyatı’nın önemli bir şahsiyeti olan Sa‘dî-i Şîrâzî (öl.691/1292), mesnevi nazım şekliyle yazdığı Bostân ve Gülistân adlı eserlerinde tasavvufî ve ahlâkî öğütlerle insana dair çeşitli yol haritaları çizmektedir. Bostân ve Gülistân üzerine çalışmalar umumiyetle öğüt ve nasihat eksenlidir. Çalışmanın konusu; Bostân ve Gülistân’ı genelde İslâmî edebiyatın, özelde Türk-İslâm edebiyatının en önemli konularından olan “aşk” perspektifiyle incelemektir. Sa‘dî-i Şîrâzî, insanın tekâmülünün aşkla mümkün olabileceğini düşünmektedir. Çalışmada öncelikle, Sa‘dî-i Şîrâzî’nin hayatı ve eserleri ele alınmıştır. Daha sonra aşk ve insan kavramı incelenmiş ve aşkın insan tekâmülüne etkisiyle ilgili muhtelif görüşlere yer verilmiştir. Çalışmada ayrıca Kur’ân-ı Kerîm, hadis-i şerif ve tasavvuf kaynaklarında geçen aşk ve sevgi kavramlarına değinilmiştir. Son olarak ise, Bostân ve Gülistân’da işlenen aşk; beşerî ve ilâhî aşk başlıkları altında incelenmiştir.

Sa‘dî-i Şîrâzî (d.691/1292), an important figure of Persian Literature, which is a branch of the common Islamic literary tradition, draws various road maps for humanity with Sufistic and moral advice in his works called Bostân and Gülistân, written in masnavi verse form. Studies on Bostân and Gülistân are generally based on advice and sermon. The aim of this study; is to examine Bostân and Gülistân from the perspective of “love”, which is one of the most important topics of Islamic literature in general and Turkish-Islamic literature in particular. Sa‘dî-i Şîrâzî thinks that human evolution is possible with love. In the study, first of all, the life and works of Sa‘'dî-i Şîrâzî were discussed. Then, the concepts of love and human being were examined and various opinions regarding the effect of love on human evolution were included. The study also touched upon the concepts of love and affection in the Holy Quran, hadith and Sufism sources. Finally, the love depicted in Bostân and Gülistân it has been examined under the headings of human and divine love.