Mavisel Yener’in “Dolunay Dedektifleri” roman serisindeki söylem işaretleyicileri üzerine bir inceleme

Abstract

Dil becerileri, anne karnından başlayarak bireyin hayatı boyunca edindiği ve geliştirdiği temel becerilerdir. Bu becerilerinin gelişiminde belirli etkenler önemli rol oynamaktadır. Bu etkenlerin temelinde şüphesiz ki tecrübe yatmaktadır. Dil becerilerinin yaparak yaşayarak çeşitli ortamlarda çeşitli formlarda yazılı ve sözlü olarak sunulması, bireyin dil edinimine yönelik tecrübesini artıracak ve bireyi dile aşina hâle getirecektir. Birey, zihninde anlamlandırdığı dünyayı dil becerileri ile dış dünyaya aktaracaktır. Bu süreç içerisinde sadece sözlü dili değil, anlatma becerisinin temel oluşturduğu yazılı dili de etkin kullanacaktır. Çevresinde kullanılan sözlü dilin yanı sıra yazılı dilin kullanımını da örnek alarak sözlü ve yazılı ifade gücünü geliştirecektir. Bireylerin dil ile aktarmak istediği içerikler birden fazla tümce hâlinde ifade edilmektedir. Bu tümceler belli bir bütünlük içerisinde sunulmaktadır. Bu çalışmamızda bu bütünlüğün sağlanması dinleyenin/okuyanın içeriği iyi bir şekilde anlayabilmesi için tümcelerdeki bilgi ve görüşlerin birbirine bağlanması, bağlamla ilgisinin kurdurulması için önem arz eden söylem işaretleyicileri incelenecektir. Nitekim Türkçe Öğretim Programında dört temel beceri içerisinde “geçiş ve bağlantı unsurlarına” dikkat edilmesine yönelik kazanımlar bulunması da çalışmanın ana hatlarını ve önemini belirtir niteliktedir. Bu süreç içerisinde edebî eserlerin sunduğu tecrübe zenginliğinden yararlanılmıştır. Eserlerde, farklı yapılarda şekillendirilmiş tümceler yanında, birbiriyle ilişkili tümcelerin bir bütünlük içerisinde verilmesi okuyucunun daha sonraki anlatımlarında yönlendirici olduğu bilgisi, çalışmada dikkate alınarak işlenmiştir. Bu yönlendirmenin, tümcelerin anlam bütünlüğü içerisinde yapılanması çalışma içerisinde somut örnekler ile açıklanmıştır. Somutlaştırma kapsamında çalışmaya çocuk edebiyatı alanında değerli ve yetkin çalışmalar vermiş, günümüzde Türkçe dersi kapsamında çok okutulan Mavisel Yener’in Dolunay Dedektifleri serisi incelenmiştir. Tümceler arasında anlamsal ilişkiler kurulmasını sağlayan söylem işaretleyicileri merkezinde, yazılı eserlerin dil gelişimindeki durumu ile ilgili tespitlerde zengin bir örneklem oluşturmuştur. Türk dilinin, sezgisel bir ahenk ile kullanımının ötesinde dil bilimsel olarak işlevleri somutlaştırılarak açıklanmıştır.

Language skills are the basic skills that an individual acquires and develops throughout his lifetime starting from mother’s womb. Certain factors play an important role in the development of these skills. Undoubtedly, the basis of these factors lies in experience. The presentation of these language skills in various written and oral forms in various environments by living and by doing will increase the individual's experience in language acquisition and make the individual familiar with the language. The individual will transfer the world that he gives meaning to in his mind to the outside world with his language skills. In this process, he will use not only the oral language, but also the written language, which is the basis of the ability to tell, effectively. In addition to the oral language adopted around him, he will also develop oral and written expressive power by taking the use of written language as an example. The contents that individuals want to transmit with language are expressed in more than one sentence. These sentences are presented in a certain integrity. In this study, discourse markers that are important for ensuring this integrity, connecting the information and opinions in sentences to each other in order for the listener/ reader to understand the content well, and establishing their relevance to the context will be examined. As a matter of fact, the fact that there are achievements in the four basic skills in the Turkish Curriculum for paying attention to the “transition and connection elements” also indicates the main lines and importance of the study. In this process, the wealth of experience offered by literary works has been used. In the Works; in addition to the sentences shaped in different structures in the works, the information that the sentences related to each other are given in integrity and that the reader is guided in the subsequent narrations has been processed by taking into account. The structuring of this orientation within the meaning integrity of the sentences is explained with concrete examples in the study. Within the scope of the embodiment, he has given valuable and competent studies in the field of children's literature to the study, and Mavisel Yener's series Dolunay Dedektifleri, which is widely read today as part of the Turkish course, has been examined. Discourse markers, which enable the establishment of semantic relationships between sentences, have created a rich sample of paradigm related to the status of written works in language development. Beyond the use of the Turkish language with an intuitive harmony, the functions of the language have been explained scientifically by concretizing.