Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersinde disiplinli zihin özellikleri ile stem motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersinde disiplinli zihin özellikleri ile STEM motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla nicel araştırma yöntemi ve ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veriler, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Afyonkarahisar’da uygun örnekleme yöntemi ile belirlenen ortaokullarda öğrenim gören 496 beşinci, altıncı, yedinci ve sekizinci sınıf öğrencisinden toplanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu”, Can Aran (2014)’ün geliştirdiği “Disiplinli Zihin Ölçeği” ile Luo, Wang, Liu ve Zhou (2019) tarafından geliştirilen ve Dönmez (2020) tarafından Türkçeye uyarlanan “STEM Motivasyon Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, Pearson korelasyon analizi ve hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersinde disiplinli zihin özelliklerinin ve STEM motivasyonlarının “bazen” düzeyinde olduğu görülmüştür. Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersinde disiplinli zihin özellikleri ile STEM motivasyonları arasında pozitif yönde, orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarına göre, cinsiyet, sınıf düzeyi, anne öğrenim düzeyi, baba öğrenim düzeyi, İnternete erişimi olan bir bilgisayara sahip olma durumu, İnternet erişimi olan bir tablete sahip olma durumu, STEM projelerine katılım, STEM ders etkinliklerine katılım ve STEM meslek tercihi kontrol edildiğinde, ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersinde disiplinli zihin özelliklerinin STEM motivasyonlarının pozitif anlamlı bir yordayıcısı olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, STEM motivasyonunun alt boyutlarına ilişkin analiz sonuçlarına göre, cinsiyet, sınıf düzeyi, anne öğrenim düzeyi, baba öğrenim düzeyi, İnternete erişimi olan bir bilgisayara sahip olma durumu, İnternet erişimi olan bir tablete sahip olma durumu, STEM projelerine katılım, STEM ders etkinliklerine katılım ve STEM meslek tercihi kontrol edildiğinde, ortaokul öğrencilerinin disiplinli zihin özelliklerinin bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik motivasyonlarını anlamlı yordadığı görülmüştür.

This study aims to analyze the relationship between middle school students’ disciplined mind characteristics in science lesson and STEM motivation. For this purpose, the quantitative research method and correlational survey design were used. In the 2022–2023 academic year, 496 fifth, sixth, seventh, and eighth grade students from Afyonkarahisar’s middle schools—selected based on convenience—provided data for this research. The data collection tools were the “Demographic Information Form”, the “Disciplined Mind Scale” developed by Can Aran (2014) and the “STEM Motivation Scale” developed by Luo, Wang, Liu and Zhou (2019) and adapted into Turkish by Dönmez (2020). Data were analyzed employing descriptive statistics, Pearson correlation analysis, and hierarchical regression analysis. As a result, it was discovered that middle school students’ disciplined mind characteristics in science lesson and STEM motivation were “sometimes” present. Middle school students’ disciplined mind characteristics in science lesson were found to have a positive and moderately significant relationship with their STEM motivation. When gender, grade level, maternal educational level, paternal educational level, access to a computer with an Internet connection, access to a tablet with an Internet connection, participation in any STEM project, participation in any STEM activities, and STEM career choices were all taken into account, the results of hierarchical regression analysis revealed that middle school students’ disciplined mind characteristics in science lesson were the most significant positive predictor of their STEM motivation. When gender, grade level, maternal educational level, paternal educational level, access to a computer with an Internet connection, access to a tablet with an Internet connection, participation in any STEM project, participation in any STEM activities, and STEM career choices were controlled, middle school students’ disciplined mind characteristics in science lesson were also found to be the most significant positive predictor of their science, technology, engineering, and mathematics motivation.