Abdullâh B. Zeyd B. Âsım’ın (ö. 63/683) hayatı ve rivâyetlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Sahâbe nesli; Kur’ân ve Sünnet’te övülen, Hz. Peygamber’i (s.a.s.) hayatta iken görüp aynı ortamda bulunmanın yanında İslâm’ın temel kaynaklarının teşekkülüne muhatab ve şâhid olmuş, en hayırlı ümmet ve en faziletli nesildir. Bu nesil, İslâm’ın yayılması ve doğru anlaşılması noktasında Hz. Peygamber’in (s.a.s.) sünnetini ve hadislerini gelecek nesillere aktarma ve tanıtmada önemli bir rol üstlenmiştir. Bu yönüyle sahâbe hayatlarını, rivâyet ettikleri hadisleri incelemek hadis ilmi açısından son derece önemlidir. Bununla birlikte hadislerin vürud sebeplerinin bilinmesi ve hükme dönüşmesi büyük ölçüde bu neslin rivâyeti nasıl alıp muhafaza ettiği ve naklettiği ile ilişkilidir. Bu düşünce ile II. Akabe Biatı’nda ailesi ile birlikte İslâm ile şereflenen ve küçük yaşına rağmen hicretten önce ensârın ilk müslümanları arasında yer alan Abdullâh b. Zeyd b. Âsım’ın (r.a.) hayatı ve Kütüb-i Tis’a’da yer alan 137 rivâyetini tezimizde inceledik. Sahâbenin konumu ve öneminden hareketle, hadis ilmine katkı sunma amacı taşıyan bu çalışmamız, giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde; araştırmanın önemi, konusu, amacı ve kaynaklarına yönelik bilgiler verilmiştir. Birinci bölüm Abdullâh b. Zeyd b. Âsım’ın (r.a.) biyografisi ile hadisçiliğine tahsis edilmiştir. İkinci bölümde ise Abdullâh b. Zeyd b. Âsım’ın (r.a.) rivâyetleri tahrîc edilerek konularına göre tasnif edilmiştir. Rivâyetin Arapça metin ve tercümesinin ardından râvileri ve senedi hakkında değerlendirme yapılarak her bir rivâyetin İbn Zeyd’den gelen isnadları şema halinde gösterilmiştir. Ayrıca farklı tariklerden gelen ve şâhid rivâyet metinlerindeki lafız farklılıklarına işaret edilerek ilgili rivâyet hakkındaki (sebeb-i vürûd, hükme etkisi, benzer hadislerle ilişkisi vs.) muhtelif bilgilere yer verilmiştir. Elde edilen veriler sonuç bölümünde tahlil edilerek özetlenmiş; bütün rivâyetler konu, kaynak, tür, sıhhat ve nakleden tâbiîn râvisine göre değerlendirilerek araştırma tamamlanmıştır.

The generation of the Companions is the best ummah and the most virtuous generation, praised in the Qur'an and Sunnah, who saw the Prophet (pbuh) while he was alive and who witnessed and witnessed the formation of the basic sources of Islam, as well as being in the same environment. This generation played an important role in the spread and correct understanding of Islam and in the transmission and promotion of the Prophet's (pbuh) sunnah and hadiths to future generations. In this respect, analysing the lives of the Companions and the hadiths they narrated is extremely important for the science of hadith. However, the knowledge of why hadiths were said and their transformation into judgements is largely related to how this generation received, preserved and transmitted the narration. With this in mind, we examined the life of ‘Abdullāh b. Zayd b. Asim (RA), who was honoured with Islam with his family at the II. Biad of Aqabah and was among the first Muslims of the Ansar before the Hijrah despite his young age, and 137 narrations of him in the Qutub al-Tis'a in our thesis. This study, which aims to contribute to the science of hadīth based on the position and importance of the Companions, consists of an introduction and two chapters. In the introduction, information about the importance, subject, purpose and sources of the research is given. The first chapter is devoted to the biography of ‘Abdullāh b. Zayd b. Asim (RA) and his hadith. In the second part, the narrations of ‘Abdullāh b. Zayd b. Asim (RA) were identified from the sources and classified according to their subjects. After the Arabic text and translation of the narration, an evaluation of the narrators and the chain is made and the chains of each narration from Ibn Zayd are shown in the form of a diagram. In addition, the wording differences in the texts of the narrations coming from different chains and from others are pointed out, and various information about the related narration (the reason for its occurrence, its effect on the judgement, its relation with similar hadiths, etc.) are included. The data obtained are analysed and summarised in the conclusion section, and the research is completed by evaluating all narrations according to subject, source, type, authenticity and the narrator of the tābiīn.