Türkiye’de sürdürülebilir moda oluşumları: Güncel durum, zorluklar ve olanaklar

Abstract

Sürdürülebilir moda konusu, üretim süreçlerinde ortaya çıkan çevresel sorunlarla birlikte alternatif üretim yöntemlerinin geliştirildiği ve çevresel sorunlara çözüm odaklı yaklaşılan bir gündem olarak gerek dünyada gerekse Türkiye’de başlıca araştırma konuları arasında yer almaktadır. Türkiye’de tekstil ve moda tasarımı alanlarında çeşitli sürdürülebilirlik çalışmaları yürütülmekte, aynı zamanda meslek birlikleri, sivil toplum kuruluşları ve gayri resmi oluşumlar gibi yapıların ortak çalışmalarına da rastlanmaktadır. Genel tabloya bakıldığında Türkiye’de sürdürülebilir moda kapsamında faaliyet gösteren oluşumların sayısı ve etkinlikleri 2010’lu yıllarda artış göstermiş olmakla beraber bu oluşumların uygulamalarının teorik çerçeveye ve pratik deneyimlere nasıl katkı sağladığının tespit edilemediği görülmüştür. Bu makalenin amacı, Türkiye’de sürdürülebilir moda alanında faaliyet gösteren oluşumların güncel durumlarını, amaç ve faaliyet alanlarını, karşılaştıkları zorlukları oluşumların içinde bulunan kişilerin deneyimleri aracılığıyla tespit etmektir. Çalışma kapsamında Türkiye’de sürdürülebilir moda alanında faaliyet gösteren inisiyatif, kolektif, platform gibi organizasyonlara ve alanda faaliyet gösteren derneklere dair bir durum çalışması gerçekleştirilmiştir. Türkiye’deki sürdürülebilir moda oluşumlarının amaçları, faaliyet alanları ve faaliyetlerini gerçekleştirme süreçleri sürdürülebilirlik konusunda farkındalık yaratma, tüketici davranışını değiştirme, endüstri uygulamalarını ele alma ve sosyal adalet konularını tartışma gibi önemli başlıklar altında karşılaştıkları zorluklar incelenmiştir. Çalışmada faaliyetlerine devam etmekte olan altı gönüllü oluşumun temsilcisi ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler yapılmış, toplanan veriler içerik analizi ile analiz edilmiş ve temalara ayrılarak sunulmuştur. Bu temalar; “aktörler”, “zorluklar”, “destekler-kolaylaştırıcılar”, “küresel-yerel” ve “öneriler” başlıklarından oluşmaktadır.

Sustainable fashion deals with the environmental problems that arise in the production processes and develops alternative production methods as well as a solution-oriented approach to these problems. Thus, it became one of the main research topics globally and in Türkiye. There are joint studies between non-governmental organizations, professional and informal associations. Although the number and activities of organizations operating in the scope of sustainable fashion in Türkiye have increased after 2010, the contribution of these on the theoretical framework and the practical experiences has not been determined. The aim of this study is to determine the current status, purpose, and field of activity and struggles of the organizations operating in sustainable fashion in Türkiye through the experiences of the people working in these organizations. The objectives, focused fields and the processes of activities of sustainable fashion organizations in Türkiye are examined under important titles such as raising awareness on sustainability, changing consumer behavior, addressing industry practices and discussing social justice issues. In the scope of the study, semi-structured interviews were conducted with the representatives of six volunteer organizations that continue their activities. The collected data were analyzed by content analysis and presented by dividing into different themes and are defined as “actors”, “challenges”, “supporters-facilitators”, “global-local” and “recommendations”.