Değerler eğitimi kapsamında oynatılan eğitsel oyunların akran zorbalığı üzerindeki etkisi

Abstract

Bu çalışmada, değerler eğitimi kapsamında uygulanan eğitsel oyunların akran zorbalığı üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, deneysel modellerden ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma grubunu, 27’si deney ve 27’si kontrol grubu olmak üzere toplam 54 yedinci sınıf öğrencisi (iki sınıf) oluşturmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde, zorbalık problemlerinin daha yoğun yaşandığı iki sınıfın seçilmesi temel alınmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak; araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu, öğrencilere yönelik günlük yansıtıcı değerlendirme formu ve Pöyhönen vd. (2008) tarafından geliştirilen, Nalbant vd. (2018) tarafından Türkçeye uyarlanan “Akran Zorbalığına Uğrayan Kurbana Karşı Empati Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen yansıtıcı değerlendirme formu 12 sorudan oluşmaktadır. Formda dört alt boyut (sözel zorbalık, fiziksel zorbalık, sosyal zorbalık ve siber zorbalık) yer almaktadır. Uygulamanın başlangıcından itibaren, 12 hafta boyunca her dersin sonunda öğrenciler bu formu doldurmuştur. Süreç boyunca, araştırmacı tarafından geliştirilen ve uyarlanan değerler eğitimi kapsamında tasarlanan eğitsel oyunlar haftada bir ders saati olacak şekilde toplam 12 hafta uygulanmıştır. Verilerin analizinde, nicel veriler için tek yönlü kovaryans analizi (ANCOVA) kullanılmıştır. Yansıtıcı değerlendirme formunda ise, ilk ve son hafta elde edilen veriler arasındaki farkı test etmek için bağımlı örneklem t-testi yapılmıştır. Ayrıca her bir alt boyut (sözel, fiziksel, sosyal, siber) için ortalama grafikleri hazırlanmıştır. Analiz sonuçlarına göre; deney ve kontrol gruplarının toplam puanları arasında anlamlı fark bulunmuş (p<.05), cinsiyet değişkenine göre anlamlı fark tespit edilmemiş (p>.05), akademik başarı değişkeni ile grup etkileşimine göre anlamlı farklılık belirlenmiştir (p<.05). Günlük yansıtıcı değerlendirme formundan elde edilen bulgulara göre, akran zorbalığının dört alt boyutunda da azalma gözlenmiştir. Bağımlı örneklem t-testi sonuçları da dört boyutta anlamlı farklılıklar olduğunu ortaya koymuştur. Elde edilen bulgular sonucunda, değer temelli eğitsel oyunların akran zorbalığını azaltabileceğini göstermektedir. Sonuç olarak, değerler eğitimi kapsamında uygulanan eğitsel oyunların öğrencilerin empati davranışlarını geliştirdiği ve zorbalık davranışlarını azalttığı belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar, değerler eğitimi kapsamında oynatılan eğitsel oyunların akran zorbalığı üzerinde olumlu etki yarattığını ortaya koymuştur.

In this study, it was aimed to examine the effect of educational games applied within the scope of values education on peer bullying. In the research, a quasi-experimental design with pre-test and post-test control groups, one of the experimental models, was used. The research group consisted of a total of 54 seventh-grade students (two classes), 27 in the experimental group and 27 in the control group. In determining the study group, two classes where bullying problems were more intensely experienced were selected. As data collection tools in the study, a personal information form prepared by the researcher, a daily reflective evaluation form for students, and the “Empathy Scale for Victims of Peer Bullying” developed by Pöyhönen et al. (2008) and adapted into Turkish by Nalbant et al. (2018) were used. The reflective evaluation form developed by the researcher consisted of 12 questions. The form included four sub-dimensions (verbal bullying, physical bullying, social bullying, and cyberbullying). From the beginning of the implementation, students filled out this form at the end of each lesson for 12 weeks. Throughout the process, educational games designed and adapted within the scope of values education were implemented for one lesson hour per week for a total of 12 weeks. In data analysis, one-way covariance analysis (ANCOVA) was used for quantitative data. In the reflective evaluation form, a dependent samples t-test was conducted to test the difference between the data obtained in the first and last weeks. In addition, mean graphs were prepared for each sub-dimension (verbal, physical, social, cyber). According to the analysis results, a significant difference was found between the total scores of the experimental and control groups (p<.05), no significant difference was found according to the gender variable (p>.05), and a significant difference was determined according to the interaction of the academic achievement variable with the group (p<.05). According to the findings obtained from the daily reflective evaluation form, a decrease was observed in all four sub-dimensions of peer bullying. The results of the dependent samples t-test also revealed significant differences in all four dimensions. As a result of the findings, it was shown that value-based educational games can reduce peer bullying. In conclusion, it was determined that educational games applied within the scope of values education improved students’ empathetic behaviors and reduced bullying behaviors. The results obtained from the research revealed that educational games played within the scope of values education had a positive effect on peer bullying.