Temettuat defterlerine göre XIX. yüzyılda Beyşehir’in beşeri ve ekonomik coğrafyası

Abstract

Basbakanlık Osmanlı Arsivi’nde bulunan 1840 ve 1845 yıllarına ait Temettuat defterleri ile 1871 ve 1896 yılına ait Konya Vilayet salnameleri, 1922 yılına ait “Türkiye’nin Sıhhi Đçtimai Coğrafyası, Konya Vilayeti” isimli eser ve 1935 yılı nüfus sayımı temel alınarak hazırlanmıstır. Çalısma coğrafyacılar tarafından üzerinde çok az arastırmanın yapıldığı tarihi coğrafya alanında yapılan ilk yüksek lisans tezidir. Yukarıda ifade edilen kaynaklardan elde edilen bilgiler haritalanmıs ve analiz tablolarıyla konu zenginlestirilmis ve daha önce yapılan çalısmalarla desteklenmis ve coğrafi bir sentez olusturularak bu çalısma tamamlanmıstır. Beysehir ve çevresi sahip olduğu uygun kosullar sayesinde Đlkçağ’dan günümüze yerlesmeye sahne olmus bir alandır. Bunda iklim, yer sekilleri, verimli tarım alanlarının varlığı ve su kaynakları önemli faktörler olarak karsımıza çıkar. Çalısmada, arastırma dönemi olarak tespit ettiğimiz zaman dilimi içerisinde Beysehir Kazası’nın nüfusu % 73 artarak, 1840 yılında 11.375 olan nüfusu 1935 yılında 19.722 olmustur. Sahanın ekonomik özellikler içerisinde tarım, hayvancılık, sanayi, ve ulasım faaliyetleri de ortaya konmustur. Günümüz Anadolusu’nda olduğu gibi -Osmanlı ülkesinin genelinde olduğu üzere- hakim ekonomik faaliyet tarım ve hayvancılıktır. Ekonomik faaliyetler içinde sanayinin payı oldukça azdır. Bu sanayi faaliyetleri de çoğunlukla tarımsal hammaddeleri kullanmaktadır. XIX. yüzyılda Beysehir tarımsal faaliyetler ile uğrasanlar, tahıl, çesitli meyve ve sebze üretimi yapmaktadırlar. Sanayi sektörü içinde değerlendirilenler, marangozluk, ekmekçilik, nalbantlık gibi faaliyetler ile mesgul olmaktadırlar. Hizmet sektöründe faaliyet gösterenler ise, dini ve idari görevler, “amelelik”, “ırgatlık”, adı altında toprağı olmayan insanların yapmıs olduğu isçilik faaliyetleri yer almaktadır.

This study is prepared on the base of the profit notes (temettuat), belonging to the dates of 1840 and 1845 in the Ottoman Archives, Konya State Salnames belonging to the years of 1871 to 1896, 1922’s “Turks sanitory and social Geography, Konya State” (Türkiye’nin Sıhhi Đçtimai Coğrafyası, Konya Vilayeti ) work and 1935’s census records. This study was the first master thesis studying the historical geography, which many geographers do not work on. The data obtained from the named documents above was charted and enriched with the help of analysis tables. Lastly, this study was supported by the previous studies and completed with a geographical synthesis. Beysehir and the surrounding region have been suitable places for settlement from the antiquity age to present. We can list the factors behind the settlements as climate, geographical formations, fertile farming lands and water resources. Constituting the subject of this study, the period between 1840 and 1935, the population in the district of Beysehir increased by 73% increasing from 11,375 in 1840 to 19,722 in 1935. Agriculture, stockbreeding, industry and transportation can be considered among the economic properties of the region. As in today’s Anatolia, Ottoman’s general economic activities are agriculture and stockbreeding. There are very few industries, which run agricultural raw materials in the economic activities. In the 19th century Beysehir, the people working in agriculture generally grew various fruits and vegetables. Carpentry, bakery, and blacksmith were the industrial activities of the people. The people who are not landowners, engaged in religious and administrative tasks like “employee” (amelelik) and “laborer” (ırgatlık) were in the service sector.