İdarenin Kusursuz Sorumluluğu ve Risk İlkesi

Abstract

İdarenin, kamu hizmetlerini yerine getirmek amacıyla yapmış olduğu işlem ve eylemlerden doğan zararları karşılayacağı Anayasal bir hüküm olarak belirlenmiştir. Ancak idarenin sorumluluğu konusunda kanunlarla getirilmiş genel düzenlemeler ve ilkeler bulunmamaktadır. Bu boşluk Anayasanın 125. maddesinde yer alan hükme dayanılarak yargı içtihatları ile doldurulmaktadır. Yargı içtihatlarının ise zaman içinde değişmesi, her olaya özgü kararlar verilmesi ve yargı organlarının karar verirken hangi ilke uyarınca sorumluluğa hükmettiklerini açıkça belirtmemeleri konunun sistematikleştirilmesini zorlaştırmaktadır. İdarenin sorumluluğu kavramı belli evreler geçirerek bugüne gelmiştir. 19. yüzyılın sonlarına kadar bütün dünyada, sorumsuz idare anlayışı egemendi. Bu tarihten sonra ise, bu anlayış terk edilerek idarenin kusurlu olduğu işlem ve eylemleri ile verdiği zararlardan sorumlu olacağı anlayışı kabul görmüştür. Günümüzde ise devletin kusurlu sorumluluğu kadar kusursuz sorumluluğu bulunduğu da kabul edilmektedir. Hatta artık devletin herhangi bir kusuru olmasa ve zarar ile idare arasında herhangi bir illiyet bağı bulunmasa dahi bazı toplumsal olaylardan kaynaklanan zararların idarece tazmin edileceği ifade edilmektedir. Sosyal risk ilkesi adı verilen bu ilke giderek daha geniş bir uygulama alanı bulmaktadır.

It is stated as an Constitutional principle for administration to redress its damages due to administrative acts and actions to fulfill public services. But, there are no general regulations and principles regulated by law related to accountability of administration. This legal loophole is removed by the court decisions by using the 125'th article of Turkish Constitution. Because of absence of specification for the principles of liability, different decisions can be observed according to the nuance of each case in the court decisions, and thus the subject becomes more complicated to systematize. The notion of responsibility of administration evolved during history. Until the end of 19'th century, an unaccountable administration comprehension was common in all over the world. It was after the end of the century that this comprehension replaced by the apprehension of liable administration for its acts and actions. Today, it is generally accepted that the government is liable in tort without considering whether it is willful of unintentional. Furthermore, today even there is no causal connection between damage and administration, it is acknowledged that some damages stem from social events, must be compensated by administration. This subject is entitled as social risk and this principle is taking common place.