II. Abdülhamid döneminde balıkesirli mülki görevliler hakkında bir inceleme (sicill-i ahval kayıtlarına göre 1879 -1909)

Abstract

II. Mahmud ve onu izleyen Tanzimat dönemi, idarî, siyasî, sosyal, kültürel, ekonomik alanlarda son derece büyük değişimlerin ve gelişimlerin yaşandığı bir süreçtir. II. Abdülhamid devri de, bürokratik teşkilatlanmadaki reformlar dolayısıyla Tanzimat reformlarının gelişerek devam ettiği bir dönem olmuştur. Bu açıdan bir bütün oluşturan XIX. Yüzyıl reformları, ülke genelinde askerî, mülkî, idarenin bütün alanlarında merkeziyetçi bir zihniyet ve beraberinde bu türden düzenlemeler getirmiştir. Merkezileşme, devlet teşkilatında meydana gelen değişim ve büyümeye bağlı olarak bürokratik kadrolar da her geçen gün biraz daha genişlemiştir. XVIII. Yüzyıl sonlarında

merkez ve taşra teşkilatının toplamı yaklaşık 2.000 kişi olarak tahmin edilen Osmanlı resmî hizmet kadrosunun sayısı II. Abdülhamid döneminde 35.000 kişiye ulaşmıştır. Osmanlı Devlet idaresinde müesseseleşmenin daha da arttığı, bürokrasinin uzmanlaştığı ve gittikçe daha fazla merkeziyetçi bir görünüm kazandığı II. Abdülhamid devrinde, personel istihdamı hususunda köklü bir takım değişiklikler yapılmıştır. Bu değişimlerin neticesinde, Müslim ve gayrimüslim Osmanlı uyruklarını kapsayan son derece karmaşık ve kozmopolit bir bürokrasi ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada Sicill-i Ahvâl kayıtlarına dayanarak, taşra bürokrasisi ve özellikle Hamidiye bürokrasisindeki çok uluslu memur yapısıyla, hacimce gittikçe artan resmi personel kadrosunun bir kesiti olan Balıkesir doğumlu memurlar incelenmiştir. Bu yeni politikaların anlaşılmasının önemli bir boyutunu teşkil eden Sicill-i Ahvâl Defterleri, birkaç memur kuşağını kapsamaktadır. Ancak, bazıları daha II. Abdülhamid tahta çıkmadan memuriyete başlayan Balıkesir'li memurların tümü Sultan Abdülhamid devrinde hizmet etmişlerdir. Bunlardan baba-oğul sicillerde kayıtları olanlar mevcuttur. Hatta bazıları, halef selef ilişkisi içerisinde aynı dairede görev yapmışlardır. İlk kez II. Abdülhamid döneminde düzenli olarak tutulmaya başlanan bu personel kayıtları incelendiğinde, Hamidiye bürokrasisinin oldukça renkli bir yapıya sahip olduğu görülür. Müslim gayrimüslim farkı gözetilmeksizin, sadece büyük memurlar değil, daha küçük rütbeli Balıkesir'li memurlar bile rotasyon düzeniyle Osmanlı Devleti'nin Doğu'dan Baü'ya her köşesine tayin edilerek gezdirilmişlerdir. Bu memurlar arasındaki büyük maaş farklılıkları da Osmanlı ücret politikasının dengesizliğinin bir ifadesidir.

II. Mahmut and following Tanzimat era is a process in which several administrative, political, cultural and economical changes took place. And also II. Abdulhamit era became an era in which the Tanzimat Reforms went on because of the reforms in bureaucratic organization. from this wiev complete 19 th century reforms brought a centralist thought in the country in military, in civilian, and all parts of administration. Due to centralazation, changes in state organization and development, bureaucratic staff enlarged day by day. At the end of 18 th century the staff was 2000 people but it reached 35000 people in II. Abdulhamid era.

In II. Abdulhamid era in which institutionalization in strate enlarged, bureaucracy became specialist and became centralist day by day, some essential changes took place in employing. As a result of these changes a cosmopolit including muslims and not muslims bureaucracy arised. In this study according to Sicill-i Ahvâl records, as a part of cosmopolit staff, civil cevants from Balıkesir were researched. Sicill-i Ahvâl records, which are very important for understanding of this newe poicy, contains a few civil servant generation. But the civil cervats; some of them started to work before II. Abdulhamit became Sultan, worked during II. Abdulhamid era. There are some who worked father and son records. And also some of them worked together. When these records that was recorded regularly in II. Abdulhamit Era first researched it is seen easily that Ottoman bureaucracy has a colorful construction. Not considering muslim or not muslim not only the important Civil Cervants but also small Cervants from Balıkesir sat all parets of the country due to rotation. The big payment differences among these cervants are the proofs of Ottoman Payment imbalance.