Gebelere Lohusalık Bakımı ve Bebek Bakımı Konusunda Verilen Eğitimin Etkinliğinin Değerlendirilmesi

Abstract

Gebelere lohusalık bakımı ve bebek bakımı konusunda verilen eğitimin etkinliğini değerlendirmek amacı ile yapılan, randomize kontrollü ön test-son test modeline uygun deneysel bir çalışmadır. Araştırma Kütahya İl merkezindeki I. Basamak sağlık kuruluşlarından Merkez 3 No’lu Sağlık Ocağı’nda 10 Ekim 2007–5 Şubat 2008 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini, gebeliğinin son trimesterinde olan 50 deney, 50 kontrol grubu olmak üzere toplam 100 anne oluşturmuştur. Deney ve kontrol grubunun benzerliği yaş, öğrenim düzeyi, gebelik sayısı ve ekonomik durumuna göre bire-bir eşleştirme yoluyla sağlanmıştır. Verilerin toplanmasında; Tanıtıcı Bilgi Formu, Sağlıklı Lohusalık ve Bebek Bakımına Yönelik Bilgi Düzeyi Değerlendirme Formu, Doğum Sonrası Komplikasyonları Değerlendirme Formu kullanılmıştır. Araştırmayı kabul eden 100 anneye, Tanıtıcı Bilgi Formu ve Sağlıklı Lohusalık ve Bebek Bakımına Yönelik Bilgi Düzeyi Değerlendirme Formu(Ön test şeklinde) uygulanmıştır. Deney grubundaki annelere eğitim randevuları verilerek Kütahya 3 No’lu Sağlık Ocağı gebe odasında en fazla dört kişilik gruplar halinde eğitim verilip, literatür bilgilerine dayanılarak ve uzman görüşü alınarak hazırlanan‘‘Lohusalık ve Bebek Bakımı’’ isimli kitapçık dağıtılmıştır. Kontrol grubundaki anneler ise normal prosedüre bırakılmış ve herhangi bir müdahalede bulunulmamıştır. Doğumdan iki ay sonra deney ve kontrol grubundaki annelere ev ziyareti yapılarak, Sağlıklı Lohusalık ve Bebek Bakımına Yönelik Bilgi Düzeyi Değerlendirme Formu(Son test şeklinde) ve Doğum Sonrası Komplikasyonları Değerlendirme Formu uygulanmıştır. Kontrol grubundaki annelerle gebeliğin son trimesterinde ön testleri uygulamak üzere bir defa ve doğumdan iki ay sonra son testi uygulamak üzere bir defa olmak üzere toplam iki defa görüşme yapılmıştır. Deney grubundaki annelerle lohusalık bakımı ve bebek bakımı konusunda bilgi vermek ve ön test ve son test uygulamak üzere üç defa yüz yüze görüşme yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin analizinde SPSS 13.00 istatistik yazılım programından yararlanılmıştır. İstatistiksel değerlendirmede Sayı-Yüzde, İki Ortalama Arasındaki Farkın Önemlilik Testi, İki Eş Arasındaki Farkın Önemlilik Testi, Ki-kare testleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; annelerin öncelikli olarak bebek bakımı ile ilgili bilgi almak istedikleri, bebek bakımı ile ilgili bilgi almak istedikleri konuların başında ise bebek beslenmesi geldiği saptanmıştır. Deney ve kontrol grubunda yer alan annelerin sağlıklı lohusalık ve bebek bakımına yönelik toplam bilgi puanı ortalamaları bakımından; her iki grupta ön test puan ortalamaları arasında herhangi bir fark bulunmazken (p>0.05), doğumdan iki ay sonra uygulanan son test puan ortalamaları arasında deney grubu lehine istatistiksel olarak önemli bir fark bulunmuştur (p<0.05). Deney grubundaki annelerin eğitim sonrası sağlıklı lohusalık ve bebek bakımına yönelik toplam bilgi puanı ortalamasının önceki puan ortalamasına göre istatistiksel olarak önemli oranda arttığı saptanmıştır (p<0.05). Deney grubu ile karşılaştırıldığında, kontrol grubu sağlıklı lohusalık ve bebek bakımına yönelik son test bilgi puan ortalamasının ön test puan ortalamasına göre daha az oranda arttığı görülmüştür. Kontrol grubu ön test-son test toplam bilgi puan ortalamaları karşılaştırıldığında testler arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0.05). Araştırmada, deney grubunda postpartum meme komplikasyonları, perineye ait komplikasyonlar, emosyonel duruma yönelik komplikasyonlar ve bebeğe ait komplikasyonlar, kontrol grubuna oranla daha az görülmüştür (p<0.05). Ayrıca deney grubundaki annelerin bebeklerinde anne sütü ile besleme, yeterli anne sütü ve bebekte etkili emme, kontrol grubuna oranla daha fazla görülmüştür (p<0.05). Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, en önemli olarak sağlık hizmeti verilen merkezlerde gebeleri bilgilendirmek için doğum öncesi, doğum, doğum sonrası bakım ve emzirmeye yönelik eğitim merkezleri oluşturulması önerilmiştir.

This is an experimental study conducted with randomized-controlled pre-test and post-test model in order to evaluate the education for the pregnants on puerperium care and baby Care. The research was carried out between October 10th 2007 and February 5th 2008 in the state clinic No: 3 in the city centre of Kütahya. The sampling was composed of total 100 mothers in the last trimester of pregnancy; 50 as control group and 50 as experiment group. The uniformity of both groups was achieved through one-to-one matching according to age, education level, number of pregnancy and economic condition. Identity Form, Form of Assessment of the Knowledge Level in Healthy Puerperium Care and Baby Care, and Form of Assessment of Postpartum Complications were used during data gathering. As pre-test, Identity Form and Form of Assessment of the Knowledge Level in Healthy Puerperium Care and Baby Care were conducted on 100 mothers who had accepted to be included in the study. The mothers in the experiment group were given appointments for education in the state clinic No: 3 in the city centre of Kütahya as groups of four. Later they were given the “Puerperium and Baby Care” booklet, which had been prepared upon background information and experts’ opinions. The mothers in the control group, on the other hand, were followed in the routine procedure without any intervention. Two months after delivery, when the mothers in both groups were visited, The Form of Assessment of the Knowledge Level in Healthy Puerperium Care and Baby Care (as post-test) and Form of Assessment of Postpartum Complications were applied. The two interviews with the mothers in the control group were first in the last trimester of pregnancy in order to conduct the pre-test and second after delivery in order to conduct the post-test. The three interviews with the mothers in the experiment group were first in order to inform them about puerperium care and baby care, second for the pre-test and third for the post-test. SPSS 13.00 statistic software program was used in the analysis of the data. The statistical assessment was conducted through Percentage, Unpaired T Test, Paired T test and Chi Square Test. As a result of the research, it was determined that the mothers wanted to get informed primarily about baby care; especially about baby feeding. In terms of the mean values of total knowledge scores of the mothers in both groups about healthy puerperium care and baby care, there was no difference between the mean values of pre-test scores in both groups (p>0.05); however, a statistically significant difference between the mean values of post-test scores in favour of the experiment group was determined (p<0.05). It was also found that the mean values of total knowledge scores of the mothers in the experiment group about healthy puerperium care and baby care after education showed a statistically significant increase compared to those before education (p<0.05). When compared with the experiment group, the post-test mean values of total knowledge scores of the mothers in the control group about healthy puerperium care and baby care increased less than the pre-test mean values. When the pre-test and post-test mean values of total knowledge scores of the mothers in the control group, it was seen that there was a statistically significant difference between the tests (p<0.05). In the research, postpartum breast complications, perineal complications, emotional complications and complications in the baby were seen less in the experiment group than in the control group (p<0.05). Moreover, breastfeeding, sufficient breast milk and efficient sucking were seen more in the experiment group than in the control group (p<0.05). In the light of the results of the research, it is mainly recommended that education centres for antenatal, birth and postnatal care and breastfeeding be formed for the pregnants in clinics.