Bor Atiklarinin Asfalt Kaplamalarda Mineral Filler Olarak Kullanilabilirliği

Abstract

İnsan nüfusunun artışıyla birlikte alt yapı ve buna bağlı olarak hammadde ihtiyacı da giderek artmaktadır. Bu yüzden mevcut kaynakların etkili bir şekilde kullanılması son yılların en önemli araştırma konularının başında gelmektedir.

2013 yılında Dünya toplam bor rezerv miktarı Boroksit (B2O3) bazında 1,3 milyar tondur. Türkiye bor rezerv durumu bakımından % 73’lük pay ile ilk sırada yer almaktadır. Fakat bor cevherinin çıkarılması ve işlenmesi sırasında her yıl 600 000 tonun üzerinde atığın ortaya çıktığı tahmin edilmektedir. Bu atıkların başta çevre, sonra da işletmeler açısından olumsuz etkileri bulunmaktadır.

Büyük miktardaki bor atıklarının çevresel etkilerinin azaltılması ve ekonomiye kazandırılması için kullanılabilecek en uygun sektörlerin başında inşaat sektörü gelmektedir. İnşaat sektörü hammadde ihtiyacının en fazla olduğu sektörlerin başında gelir. Yol inşaatlarında da önemli miktarlarda agrega hammaddesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bor atıklarının yol inşaatında değerlendirilmesi, sürdürülebilirlik açısından büyük bir öneme sahip olacaktır.

Bu tez çalışmasında ETİ Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı Kırka Bor İşletme Müdürlüğü’den alınan bor atığının (Tinkal) kurutulup, öğütüldükten sonra 200 nolu elek altında kalan kısmının bitümlü sıcak karışımlarda filler malzeme olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Ağırlıkça % 4, % 5, % 6, % 7 ve % 8 oranlarında bor atığı filler kullanılarak bitümlü sıcak karışım (BSK) numuneleri üretilmiştir. Ayrıca elde edilen sonuçları kıyaslamak için ağırlıkça % 6 kireçtaşı ilaveli mineral filler ile bitümlü sıcak karışım (BSK) numuneleri üretilmiştir. Laboratuvarda Marshall Stabilite ve Akma Deneyleri, Mekanik Marshall Batırma Deneyi, Donma-Çözülme çevriminden sonra Marshall Stabilite ve Akma deneyi, Dolaylı Çekme-Rijitlik Modülü deneyi uygulanarak bor atığı fillerin bitümlü sıcak karışımlarda kullanılabilirliği incelenmiştir. Deney sonuçları bor atıklarının filler malzemesi olarak bitümlü sıcak karışım kaplamaların aşınma tabakalarında kullanılabileceğini göstermiştir.