İslam davetinin mekke döneminde Hz. Peygamber’in (s) liderlik stratejileri

Abstract

Yüce Allah tarafından gönderilen Allah Resûlü, (s) Mekke’de tebliğ görevini yerine getirirken lider oligarşisiyle uğraşmak zorunda kalmıştır. Hz. Peygamber’in (s) şirkin yerine tevhîdi ikâme etmeye dayalı çağrısı üzerine Mekke müşrikleri, kurulu düzenlerinin bozulacağı endişesiyle tedirgin olmuşlardır. Bundan dolayı Dârunnedve riyâsetindeki örgütlü yapıyı organize ederek İslam davetine karşı ayetlerde “mekr” olarak ifadesini bulan tuzaklar kurmuşlardır. Buna karşı Allah Resûlü (s) onların tuzaklarını boşa çıkarmak için vahyin rehberliğinde bir dizi strateji tatbik etmiştir. Bunları; Hâşimîlerle ilgili Olanlar, Hâşimîler Dışındaki Kureyş Liderlerle ilgili Olanlar ve Kureyş’i Çevre Kabileler Üzerinden Kazanma Amacına Yönelik Olanlar şeklinde üç başlık altında ortaya koymaya çalıştık. Allah Resûlü’nün (s) tebliğ sürecinde izlediği stratejilerin neler olduğu ve nasıl tatbik edildiği hususu, bu görevi devam ettirmeyi şiar edinen müslümanların bilmesi gerektiği gibi bu konuyla ilgilenen herkes için de önem arz etmektedir. Arap kabile yapısında liderlerin/şeyhlerin belirleyici oluşu, İslam’ın tebliği sürecinde Mekke’de engelleyici, Medine’de ön açıcı bir fonksiyon icra etmiştir. Ancak bu çalışmada her iki dönemi birlikte ele alma yerine, bir makale boyutunu aşacağı düşüncesiyle sadece Mekke süreci üzerinde durulmuştur. Çalışmada konuyla ilgili kaynakların aktardığı rivayetler analiz edilerek bahsi geçen stratejiler belirlenmeye çalışılmıştır. Sahâbe-i Kirâm da İslam davetiyle ilgili gereken mücadeleyi yapmaktan geri kalmamıştır. Ancak Kur’an-ı Kerim İslam’ın tebliğ faaliyetini daha çok Hz. Peygamber (s) üzerinden anlattığı için makalede de aynı yöntem takip edilmiştir.

The Prophet, sent by the Almighty, had to deal with the leader oligarchy while fulfilling his duty in Mecca. The Prophet's call to substitute unity instead of partner, the Meccan polytheists were worried that their order would be disrupted. Therefore, they set traps against the invitation of Islam. Thereupon, the Prophet applied a series of strategies under the guidance of revelation in order to void their traps. The issue of what the strategies followed by the Prophet in the process of inviting and how they were implemented is important for everyone who is interested in this issue, as Muslims who take this duty should know. The determination of leaders / sheikhs in the Arab tribal structure has performed a preventive function in Mecca and a pioneering function in Medina during the process of conveying Islam. However, in this study, instead of discussing both periods together, we focused only on the Mecca process with the idea that it would exceed the dimension of an article. In our study, the mentioned strategies were tried to be determined by analyzing the narratives conveyed by the relevant sources. Companions did not fail to struggle with the invitation to Islam. However, we tried to follow the same method in our study because the Quran describes the teaching activity of Islam mostly through the Prophet.