Yıldız iç yapı modellerinin asterosismik olarak incelenmesi

Abstract

Yıldızların yapı ve evrimin anlamak için genel olarak iç yapı modellerine başvurulmaktadır. Yıldızları eniyi temsil eden modeller gözlem parametreleriyle birlikte belirlenmektedir. Bunun için elde edilenmodellerin çıktı verileri gözlem verileriyle kıyaslanmaktadır. Bir yıldız modeller yardımıyla merkezindenyüzeyin kadar temsil edilebilmektedir. Yıldızlardan alınan fotonlar sayesinde gözlem ile modellerinyüzey parametreleri kıyaslanabilir. Ancak yıldızların model merkezi koşullarının gözlemlerlekıyaslanması oldukça zordur. Günümüzde ise gelişen teknoloji ve uzay teleskopları sayesinde artıkyıldızların merkez ve merkezi bölgeleri hakkında gözlemsel verilere sahip olunabilmektedir. Bu alandaen önemli gelişmeler yıldız sismolojisi (asterosismoloji) sayesinde olmuştur. Asterosismolojiyle iç yapımodelleri daha detaylı olarak incelenebilir ve yıldızlara ait temel parametreler doğrudan gözlemselveriler kullanılarak daha kolay ve hassas olarak belirlenebilir. Bu çalışmada güneş kompozisyonundaolan 1.00-1.60 M¤ kütle aralığındaki iç yapı modelleri incelendi. MESA evrim koduyla elde edilen bumodellerin asterosismik olan ve asterosismik olmayan parametreleri birbiriyle kıyaslandı. Bu sayedeyıldızların tespit edilmesi zor olan yaşa dair ilişkiler elde edildi. Modellerden elde edilen 2/R3ile yaşarasında bir lineer ilişki ilk kez bu çalışmada bulundu.

The stellar interior models are generally used to understand the structure and evolution of stars. The models that best represent the stars are decided by the observation parameters. For this purpose, the output data of the models obtained are compared with the observation data. A star can be represented from its core to the surface with the help of models. While the surface observation parameters and model surface parameters can be compared thanks to the photons taken from the stars, it is very difficult to compare the central conditions. Today, thanks to the developing technology and space telescopes, stellar seismology (asteroseismology) can now have observational data about the core and central regions of the stars. Thus, the internal structure models can be examined in more detail and the basic direct observation parameters of the stars can be determined more easily and precisely. In this study, models in solar composition were examined for the mass range of 1.00-1.60 M⊙ with the MESA evolution code. Thanks to these models, the asteroseismic and non-asteroseismic parameters of the star were compared with each other. In this way, information about the age, which is difficult to detect, was obtained with the internal structure models of the stars. Here,the fist time, a linear relationship was found between 2/R3 obtained from the models and age