Yenilebilir yabani otların kullanım biçimleri ve yenilebilir yabani otlara ilişkin geleneksel bilginin aktarımı: Orta Karadeniz örneği

Abstract

Bu çalışmanın amacını Anadolu mutfak kültüründe tüketilen yenilebilir yabani ot çeşitleri, etnobotanik özellikleri, kullanım alanları, kullanım biçimleri ve yöreye özgü yabani otların kullanımını etkileyen faktörlerin tespit edilmesi oluşturmaktadır. Araştırma alanını Orta Karadeniz Bölgesi (Tokat, Samsun, Ordu illeri) oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama tekniği olarak doküman analizi ve yarı yapılandırılmış görüşme kullanılmıştır. Veri analiz yöntemi olarak da içerik analizi kullanılmıştır. Görüşmeler gönüllülük esasına dayalı olarak seçilen 18 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerde kullanılan yarı yapılandırılmış soru formu, konuya ilişkin yapılan doküman incelemesi doğrultusunda oluşturulmuştur. Alanda yapılan görüşmelere ilişkin bulgular ve içerik analizi sonucu elde edilen dört ana kategoriyi yenilebilir yabani otların Karadeniz mutfağında kullanım alanları, yenilebilir yabani otların elde edilme ve muhafaza yöntemleri, yabani bitkilere ilişkin bilginin edinilme şekli, yöreye özgü yabani otların kullanımını etkileyen faktörler oluşturmaktadır. Araştırma sonuçları yenilebilir yabani bitkileri kullanma geleneğinin, Orta Karadeniz’de halen canlılığını koruduğuna ve yenilebilir yabani bitkilere ilişkin ortak bir kültürel mirasın varlığına işaret etmektedir.

The purpose of this study was to determine the types, ethnobotanical characteristics, usage fields, and usage patterns of edible wild plants consumed Central Black Sea Region (Tokat, Samsun, Ordu provinces) in Turkey. In the study, document analysis and semi-structured interviews were used as data collection techniques and content analysis was applied as the data analysis method. The interviews were carried out with 18 participants selected on a voluntary basis. The semi-structured question form used in interviews was developed in line with the document review on the subject. The findings of the field interviews and the literature review revealed four main categories: the uses of edible wild plants in Black Sea cuisine, the methods of collecting and preserving edible wild plants, the way of obtaining information on wild plants, and the factors affecting the use of local wild plants. The results of the research have shown that the tradition of using edible wild plants is still widespread in the Central Black Sea region and that there is a common cultural heritage regarding them.