Trabzon ve Rizede yağışın mevsimsel değişimlerinin marginal ve matrix yöntemleri ile belirlenmesi ve trend analizleri

Abstract

Bu çalışma ile Türkiye'nin kuzeydoğu kıyı kesiminde yer alan Trabzon ve Rize'ye ait mevsimsel yağış dağılımları ve mevsimlere göre yağıştaki değişim eğilimleri incelenmiştir. Mevsimsel yağış değişim eğilimleri ile yıllık yağış değişim eğilimleri de karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmada mevsimsel değişim ve yağış dağılışını Matriks ve Marjinal analiz yöntemleri, gelecekteki olası değişim eğilimleri ise ARIMA modeli kullanılarak belirlenmiştir. Marginal plot analizine göre her bir mevsimin yağıştaki ağırlık merkezi hesaplanmış, Trabzon'da toplamdaki çakışma değeri 850 mm, Rize'de ise 2200 mm olarak hesaplanmıştır. Matriks analizlerine göre Trabzon'da yıllık toplam yağış 830 mm hesaplanmıştır. Bu değer uzun yıllık toplam yağıştan ortalama ile 1 mm bir sapma göstermiş, analizlerin doğruluk oranı % 99 olarak hesaplanmıştır. Rize'de ise yıllık toplam yağış 2235 mm hesaplanmış, doğruluk oranı % 98 olarak ortaya çıkmıştır. Trabzon ve Rize'de mevsimlere göre yağışın değişim eğilimlerinde, Trabzon'da bütün mevsimlerde yağışlarda gelecekte artış olacağı, Rize'de ise kış mevsiminin kararlı gidişi dışında diğer mevsimlerde artış eğilimi görüleceği öngörüsüne ulaşılmıştır.

The purpose of this study was to examine the seasonal precipitation distributions and seasonal trend changes of Trabzon and Rize which are located on the northeast coast of Turkey. The seasonal precipitation trends and annual change trends have been studied by comparison. In the study, the seasonal changes and precipitation distributions have been determined with Matrix and Marginal analysis methods whereas possible future change trends were determined by using the ARIMA model. The center of gravity for each season’s precipitation has been calculated according to the Marginal plot analysis; the convergence value for the total for Trabzon was calculated as 850 mm while the value for Rize was 2200 mm.According to the matrix, the total annual precipitation was calculated as 830 mm. This value revealed a 1 mm variation on average from the long year total precipitation average; the accuracy rate of the analsis was calculated as 99%. The annual total precipitation of Rize was calculated as 2235 mm and the accuracy rate was determined as 98%. It has been predicted that the seasonal precipitation change trends in Trabzon and Rize will result in an increase of precipitation for all seasons in Trabzon; with the exception of the standing course of precipitation during winter, an increasing trend will also be observed in Rize.