1946 ile 1950 genel seçimleri arasında Denizli’de siyasi durum

Abstract

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Sovyetler Birliği, Türkiye ile 1945 yılında imzaladığı anlaşmayı kaldırmak istemiştir. Sovyetler Birliği, anlaşmanın yenilenmesi karşılığında yeni bir Boğazlar Sözleşmesi talep etmiştir. Bunun üzerine Türkiye, savaşı kazanan Batı Devletleri ile işbirliği yapmıştır. Çok geçmeden devlet yöneticileri, partilerin kurulması için gerekli ortamı sağlanmıştır. Milli Kalkınma Partisi’nin (MKP) kurulmasından sonra ülkede birçok parti kurulmaya başlamıştır. Öte yandan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) içinde karışıklık çıkmış ve partiden ayrılmalar başlamıştır. CHP’den ayrılanlar Demokrat Parti’yi (DP) kurmuşlardır. DP kurulduktan sonra ülke genelinde hızlı bir şekilde teşkilatlanmaya başlamıştır. DP’nin gelişmesi CHP’nin bazı tedbirler almasına neden olmuştur. Bu amaçla 1947 yılında yapılması gereken seçimler erken bir tarihe alınmıştır. 1946 yılında yapılan genel seçimleri, CHP büyük farkla kazanmıştır. Fakat ilerleyen günlerde taşra teşkilatı içinde yaşanan huzursuzluklar ve diğer partilerin faaliyetleri, bu durumun tersine dönmesine neden olmuştur. Ülke ekonomisinin bozulmasına ek olarak iktidar partisi içinde yaşanan anlaşmazlıkların artması, halkın tercihlerin değişmesine neden olmuştur. Halkın tercihlerinin değiştiği yerleşim yerlerinden birisi de Denizli olmuştur. Bu şartlar altında 1950 yılında yapılan milletvekili seçimleri büyük sürprizle sonuçlanmıştır. Seçim sonunda CHP’nin hiçbir adayı Denizli’de milletvekili seçilememiştir. Çalışmamızda Denizli’de 1946 ile 1950 yıllarında yapılan genel seçimlerde siyasi partilerin mücadeleleri incelenmiştir. Araştırma yapılırken T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi’nde bulunan belgeler, dönem gazeteleri ve basılı diğer kaynaklardan yararlanılmıştır.

After the Second World War, the Soviet Union wanted to remove the agreement signed with Turkey in 1945. The Soviet Union demanded a new Straits Convention in return for the renewal of the treaty.Thereupon Turkey, collaborated with Western States winning the battle. Before long, state administrators provided the necessary environment for the establishment of parties. After the establishment of the National Development Party (MKP), many parties started to be established. On the other hand, confusion broke out within the Republican People’s Party (CHP) and disengagement from the party. Those who left the CHP formed the Democrat Party (DP). After the DP was established, it started to be organized rapidly throughout the country. The development of the DP caused the CHP to take some measures. For this purpose, the elections to be held in 1947 were set to an early date. CHP won the general elections held in 1946 with a big margin. However, the activities of other parties and the unrest in the provincial organization caused this situation to reverse in the following days. In addition to the deterioration in the country's economy, the increase in the conflicts within the government caused to the change preferences of the people. Denizli was one of the settlements where people's preferences changed. Under these circumstances, the parliamentary elections held in 1950 resulted in great surprise. At the end of the election, no candidate of the CHP could be elected as a deputy in Denizli. In our study, the struggles of political parties in the general elections held in Denizli between 1946 and 1950 were examined. The documents in the T.C. Documents in the Presidency State Archives Republic Archive, newspapers from the period and other printed sources were utilized in this the process of this study.