Dinler arası tasvirin osmanlı resim sanatındaki peygamber öyküleri analizi ve öznel yansıması

Abstract

İnsanlık tarihi boyunca tasvir, Paleolitik Çağa kadar uzanmaktadır. Çok tanrılı dinlere mensup Mezopotamya, Mısır ve Yunan tasvir sanatında kendi ilahlarını, tanrılarını ve tanrıçalarını şekle, biçime koymak, onlara tapınmak için yapıldığını görmekteyiz. Çok tanrılı dinler tanrılarını betimlemek için resim, heykel sanatını kullanmışlardır. Tek tanrılı dinlerde tanrı tasvirlerinin puta dönüşebilme ihtimalinden dolayı dinsel mekânlarda “istisnalar dışında” tasvir kullanılmamıştır. Her ne kadar, Bizans ve Avrupa Hıristiyan topluluklarında tasvir konusunda değişiklikler görülse Hristiyanlığın yasallaşmasıyla birlikte, Hz. İsa’nın öyküsünü, hatıralarını canlı tutabilmek için kiliselerde dini konulu tasvirler kullanılmışlardır. İmgesel tasvirlerin ve hristogramların (Hristiyanlıkta dini sembol olarak kullanılan monogramların) yerini almıştır. İslamiyet’in resmi din olduğu Osmanlı İmparatorluğu döneminde yazılmış eserlerde ve el yazmalarında tasviri görmekle beraber tasvirler, dinsel edebî metinlerle desteklenmiştir. Ayrıca dönemin eserlerinden Falnameler, Silsile-nameler, Zübdetü’t-Tevârihler, Siyer-i Nebîler ve Kısas-ı Enbiyalar gibi yazma eserler incelendiğinde; geçmişte yaşanmış olayları, hikâyeleri, peygamberlerin hayatları, alametleri ve mucizeleri gibi unsurlara tasvirlerde yer verilmiştir. Havva ile Âdem, Hz. Muhammed’in miraç hadisesi, ayın ikiye bölünmesi, Hz. Muhammed’in Hira Dağı’nda vahiy alması, Yunus peygamberin balığın karnından çıkması, Nuh peygamberin tufan hadisesi, İbrahim peygamberin ateşe atılması, İsa peygamberin göğe yükselmesi, Musa peygamber ve kardeşi Harun’un yılanı ejderhaya dönüştürmesi ile Firavun’un huzuruna çıkma hadiselerine değinilmiştir. Bu çalışmada peygamberlerin hayatlarından ve mucizelerinden yola çıkılarak dini temaları esin kaynağı olarak ele alan yağlıboya tekniğinde yapılmış resimlere ve çözümlemelerine yer verilmiştir.

The depiction dates back to the Paleolithic Period throughout the history of mankind. In the art of Mesopotamian, Egyptian and Greek depictions belonging to polytheistic religions, it is seen that they put their own gods and goddesses in shape and form to worship. Polytheistic religions have used the art of painting and sculpture to depict their gods. The depictions have not been used in religious spaces due to the possibility that depictions of gods in monotheistic religions may turn into idols, with exceptions. Although, in the Byzantine and European Christian communities several changes were observed in the depiction and in order to keep the story and memories of Jesus alive, they used it in religious depictions in churches with the legalization of Christianity. As a matter of fact, these depictions have replaced the Imagistic depictions and the monograms used as religious symbols in Christianity, i.e. christograms. Depictions were also seen in works and manuscript works written during the Ottoman Empire, when Islam was the official religion, and the depictions were also supported by religious literary texts. In addition, when the manuscript works such as "Falname", "Silsile-name", "Zubdet al-Tevarih", "Siyer-i Nebi" and "Kisas-i Enbiya" were examined from the works of this period, it was determined that elements such as events, stories, lives of prophets, omens and miracles were included in the depictions. The events that are addressed in this depiction; Adam and Eve, the event of Miraj of the Prophet Muhammad, the event of revelation of the Prophet Muhammad while he was on the mountain of Hira, the Miracle of the splitting of the Moon, the event of the Prophet Jonah out of the belly of huge fish, The Noah's flood, the event of Abraham to be thrown into the fire, the ascension of Jesus Christ, the transformation event of a snake into a dragon by the Prophet Moses and his brother Aaron and the Moses And Aaron Before Pharaoh events. In this study, based on the lives and miracles of the prophets, paintings made in oil painting technique that deals with religious themes as inspiration and their analysis were included and evaluated.