Askeri ve bürokratik vesayet bağlamında 27 Mayıs 1960 darbesi’nin incelenmesi

Abstract

Türkiye, Osmanlı İmparatorluğu'ndan kurumsallaşmış bir bürokratik yapıyı devralmış, bu yapı yeni yönetimin temel dinamiği olmuştur. 1946 yılına kadar tek parti ve bürokratik yapının hâkim olduğu Türkiye'de, çok partili hayata II. Dünya Savaşı'nın getirdiği yenidünya düzenine ayak uydurabilmek için geçilmiştir. Türkiye'de askeri müdahaleler, ordunun bazen kurumsal, bazen de üst düzey subayların kendi inisiyatiflerini kullanarak sivil yönetimi ele geçirme girişimleri ile olmuştur. Özellikle askeri darbeler ile birlikte gündeme gelen vesayet kavramı demokratik ülkelerde aşılması ve şeffaf hale getirilmesi gereken önemli bir konu olmuştur. Türkiye’de, çok partili hayata geçildiği 1950’den bugüne kadar doğrudan ve dolaylı olarak siyasete belli aralıklarla askeri müdahaleler yapılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra Demokrat partinin iktidarda olduğu 1950-1960 yılları arasında anayasaya aykırı uygulamaları olduğu iddiası ile 27 Mayıs 1960 askeri darbesi ile Cumhuriyet tarihinin ilk darbesi yapılmış, darbe sonrasında ordu yönetimi sivillere devretmiştir. 1960 darbesinin bir ürünü olarak 1961 Anayasası çıkarılmıştır. Bu çalışmada, 1961 Anayasası’nda yer alan resmi ideolojinin taşıyıcılığını üstlendiği iddia edilen Cumhuriyet Senatosu, Milli Güvenlik Kurulu (MGK), Anayasa Mahkemesi (AYM), Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) yetkileri, görevleri ve vesayetçi işlevlerini yerine getirip getirmedikleri açısından incelenmiştir.

Turkey in herited an institutionalized bureaucratic structure from the Ottoman Empire and this structure became the main dynamic of the new administration. Multi-party life in Turkey, where a single-party and bureaucratic structure was dominant until 1946. It has been passed in order to keep up with the new world order brought by World War II.Military interventions in Turkey have been attempts by the army to seize civilian rule, sometimes institutionally, sometimes using the initiative of senior officers. The tutelage regime which especially came up with the military coup detats is an important issue that should be overcome and made transparent in the democratic countries. Since the transition to the multi-party system in Turkey in 1950, direct and indirect military interventions in politics have been carried out at regular intervals. After the establishment of the Republic of Turkey, the first coup in Turkish history was carried out on May 27, 1960 military coup, with the allegation that there were unconstitutional practices between the years 1950-1960, when the Democrat Party was in power. After the coup, the army handed over the administration to the civilians. The 1961 Constitution was accepted as a product of the 1960 coup. In this study, the Senate of the Republic, which is claimed to be the bearer of the official ideology in the 1961 Constitution, was examined in terms of the National Security Council (MGK), the Constitutional Court (AYM) and the State Planning Organization (DPT). Whether they fulfill their powers, duties and tutelaged fuction duties.