Türkiye’de borsa, döviz kuru, CDS primi ve VIX endeksi ilişkisinin ampirik analizi

Abstract

Küresel entegrasyon süreçlerinin hız kazanmasıyla yaĢanan krizlerin yapısındaki ortak noktanın genel olarak ülke risk primindeki artıĢlar veya büyük açık ekonomilerde ortaya çıkan oynaklıkların olduğu görülmektedir. Bu çalıĢmanın amacı Türkiye’de borsa endeksi, döviz kuru, risk primi (CDS) ve korku endeksi (VIX) arasındaki iliĢkileri incelemektir. Bunun için ARDL sınır testinden yararlanılmıĢtır. Analiz dönemi olarak hem veri bulunabilirliği açısından hem de Türkiye ekonomisi için yapısal bir dönüm noktası olan ġubat 2001 sonrası dönem kullanılmıĢtır. Literatürden farklı olarak hem ülke risk primini temsil eden CDS primi, hem de yurtdıĢı risk alma iĢtahını ve dolayısıyla yurtdıĢı konjonktürü yansıtan VIX endeksi aynı modelde kullanılmıĢtır. Bu Ģekilde CDS ve VIX göstergelerinin aynı modelde kullanılması sonucunda borsa endeksi üzerindeki etkilerinin aynı düzeyde olup olmadığı sorusuna ıĢık tutulmaya çalıĢılmıĢtır. Elde edilen ampirik bulgulara göre Türkiye’de borsa endeksini döviz kuru, CDS primi ve VIX endeksi etkilemektedir. Küresel piyasalara entegre bir ülke olan Türkiye’de bu sonucun beklentiler dahilinde düĢünülmektedir. Yani döviz kuru, ülke risk primi ve yurtdıĢı risk alma iĢtahında meydana gelen değiĢimlerin borsa hareketleri üzerinde etkisi bulunmaktadır. Sonuçlarımız, küresel risk alma iĢtahını temsilen VIX endeksine kıyasla ülke riskini temsil eden CDS priminin BĠST 100 için önemli bir gösterge olduğunu göstermektedir. Bu durumda hisse senedi piyasalarında incelenen değiĢkenlerin önemini öne çıkarmaktadır.

With the acceleration of global integration processes, it is seen that the common point in the structure of the crises is, in general, the increases in the country's risk premium and the volatility in large open economies. The aim of this study is to examine the relationships between stock market index, exchange rate, risk premium (CDS) and fear index (VIX) in Turkey. To this end, ARDL test was used. The period after February 2001, which is a structural turning point for the Turkish economy as well as for data availability, was used as the analysis period. Unlike the literature, both the CDS premium, which represents the country risk premium, and the VIX index, which reflects the foreign risk appetite and thus the foreign conjuncture, are used in the same model. In this way, it has been tried to shed light on the question of whether the effects on the stock market index are at the same level as a result of using the CDS and VIX indicators in the same model. Based on the findings, the exchange rate, CDS premium and VIX index affect the stock market index in Turkey. It can be said that this result is within expectations in Turkey, which is a country integrated with global markets. In other words, changes in exchange rate, country risk premium and external risk appetite affect stock market movements. Our results show that the CDS premium, which represents the country risk, is an important indicator for the BIST 100 compared to the VIX index, which represents the global risk appetite. In this case, it highlights the importance of the variables examined in the stock markets.