İran basınında Türk-Yunan savaşı: Büyük Taarruz

Abstract

Anadolu Türklüğünü esaretten kurtaran, yeniden var eden, milli bilince ve cihanın güçlü devletleri arasında yer alma azmine kavuşturan Büyük Taarruz‟un yüzüncü yılını idrak ettiğimiz günlerdeyiz. Bu kutlu harekâtın Avrupa emperyalizmi karşısında tüm mazlum ve biçare devletlere umut olduğu düşüncesinden hareketle komşu İran Devleti‟ndeki yankıları çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. 20. yüzyılın ilk çeyreğinde İran, Avrupalı devletlerin sömürge yarışı dolayısıyla Rusya ve İngiltere‟nin siyasi ve askeri müdahalelerine maruz kalmıştır. Bu nedenle İran yönetimi zafiyet içerisindedir. Resmiyet kazanmamakla birlikte ülkeyi Rıza Şah Pehlevi idare etmektedir. Sınırdaş ülkeler olunması, Türk vatandaşlarının bulunması ve din kardeşliğinin yanı sıra Rıza Şah Pehlevi‟nin bağımsız ve modern ülke olma arzusu onu Türkiye‟ye yakınlaştırmıştır. Bu vesileyle İran basını Türk Kurtuluş Savaşı‟na büyük ilgi göstermiş ve Türk‟ün zaferini İslam‟ın galibiyeti saymıştır. İran basını, haberlerin yoğunluk kazandığı Fikr-i Âzâd, Şafak-ı Sorh, İkdâm, Tufan ve İran isimli gazetelerden takip edilmiştir. Büyük Taarruz hakkında bilgi veren haberlerin Türkçe‟ye çevrilmesinin ardından elde edilen bilgiler tasnif edilmiştir. Verilerin büyük bir kısmı ana kaynaklardan ve tetkik eserlerden teyit edilerek yazıya geçirilmiştir. İran basını Anadolu‟daki Yunan varlığını “işgal” olarak değerlendirirken 26 Ağustos‟ta başlayan Türk ilerleyişini “fetih” kavramıyla yüceltmiştir. Yunanlıların, Türk ordusu karşısındaki ağır kaybını ve düzensiz şekilde geri çekilişini onlara müstahak görmüştür. Sonuç itibariyle İran yönetiminin Türkiye ile kader birliği yaptığı ve Türk Kurtuluş Savaşına büyük anlam yüklediği anlaşılmıştır.

We are commemorating the centennial of the Great Offensive, which freed Anatolian Turks from slavery, recreated them, and equipped them with national consciousness and the determination to be one of the more powerful states in the world arena. Starting from the idea that this blessed offensive has served as a beacon of hope for all oppressed states desperate in the face of European imperialism, this study examines the coverage of the offensive in the neighboring Iranian state. In the first quarter of the 20th century, Iran was subjected to political and military intervention by Russia and England as a result of colonial competition among European states. Therefore, the Iranian government was in a difficult position. The country was governed by Reza Shah Pahlavi, acting in an unofficial capacity. Because the two countries shared a border as well as a religion and Iran had Turkish speaking citizens, and more importantly, because Reza Shah Pahlavi wanted to create an independent and modern country, he developed close ties with Turkey. As a result, the Iranian press paid great attention to the Turkish War of Independence and considered the Turkish victory a victory for Islam. The newspapers Fikr-i Âzâd, Şafak-ı Sorh, İkdâm, Tufan and Iran were examined as a representative sample of the Iranian press as they ran the majority of the articles. After translating the articles on the Great Offensive into Turkish, the data collected were classified. Most of the data were recorded after verification using primary and secondary sources. The Iranian press described the Greek presence in Anatolia as an “occupation,” and exalted the Turkish advance that started on August 26th by referring to it as a “conquest.” They thought that the great losses suffered by the Greeks and their irregular retreat in the face of the Turkish army were well-deserved. In short, the Iranian government viewed Turkey and Iran as sharing the same fate, and attributed great significance to the Turkish War of Independence.