Türkiye’de finansal krizlerin belirleyicilerinin öngörülebilirliği: Logit modeli

Abstract

Küreselleşmenin 1980‟li yıllardan itibaren hız kazanmaya başlaması finansal krizlerin daha sık ortaya çıkmasında önemli bir faktör haline gelmiştir. Özellikle finansal küreselleşme ile birlikte finansal krizler farklı türlerde ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu kapsamda Türkiye ekonomisi 1994, 2001 ve 2008 yıllarında ortaya çıkan ve ağır sonuçları olan finansal krizlerle karşılaşmıştır. Finansal krizlerin öngörülmesini sağlayacak göstergelerin saptanması, ekonomiler için önemli düzeyde avantaj sağlayacağı düşüncesi çalışmanın yapılmasına esas teşkil etmiştir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, finansal krizleri tahmin etmede kullanılan öncü değişkenler arasında anlamlı olan değişkenleri bulmak ve bu sayede finansal krizlerin belirleyicilerini ve öngörülebilirliğini sağlayabilmektir. Bu amaçla çalışmada kullanılan 13 adet bağımsız değişkenin finansal krizlerin belirleyicilerinden olup olmadığı logit modeli kullanılarak incelenmiştir. sanayi üretim endeksi, gayri safi yurt içi hasıla, gayri safi yurt içi hasıla büyümesi rakamları dikkate alınarak oluşturulan kukla değişken finansal kriz olarak belirlenmiştir. Çalışmada yapılan analiz sonuçlarına göre 4 adet değişkenin iç borç, ihracat/ithalat, dolar kuru ve tüketici fiyat endeksi finansal krizlerin tahmininde anlamlı bulunan öncü göstergeler olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın bulguları enflasyon oranı ve borçluluğun yüksek olduğu durumlarda krizlerin gerçekleşme ihtimalinin yüksek olduğunu göstermiştir. Analiz sonucuna göre anlamlı bulunan makro ekonomik göstergelere bakıldığında; Türkiye‟de finansal krizlerin ortaya çıkmasında dışsal göstergeler ve içsel göstergelerin birlikte etkili olduğu tespit edilmiştir

The acceleration of globalization since the 1980s has become an important factor in the emergence of more frequent financial crises. Especially with financial globalization, financial crises started to emerge in different types. In this concept, the Turkish economy faced with financial crises that had negative effects and happened in years 1994, 2001 and 2008. Therefore, it will provide an advantage in significant level for the economies determining the indicators that will enable the prediction of financial crises. It is determined as the financial crisis the dummy variable created by considering the figures of the Retail Sales Volume Index gross domestic product growth, gross domestic product, and industrial production index. In this context, the aim of the study is to ensure the predictability of financial crises thus and find significant variables among the leading variables used in predicting the financial crisis. For this purpose, it was examined are whether among the determinants of financial crises the 13 independent variables used in the study. According to the logit model, 4 variables were determined to be significant indicators in the forecasting of financial crises domestic debt, export/import, dollar exchange rate and consumer price index. The findings of the study showed that is high of probability demonstrated of crises in cases where are high of the indebtedness and the inflation rate. Considering the macroeconomic indicators that are significant according to the results of the analysis, external indicators and internal indicators are effective together in the emergence of financial crises in Türkiye.