Türk Lügati’nin “Elif” maddesi (c. 1, s. 224 - 276): İnceleme - çeviri yazı – dizin

Abstract

Bu çalışma, Hüseyin Kazım Kadri tarafından kaleme alınan Türk Lügati adlı eserin ilk cildindeki elif maddesinin 224-276 arasındaki sayfalarını kapsamaktadır. Çalışmada, belirlenen sayfaların çeviri yazısını yapmak ve Batı kökenli kelimelerin kökenini, imlasını ve anlamını Türk Lügati, Kamus-ı Türki, Güncel Türkçe Sözlük ve Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü bağlamında mukayese etmek amaçlanmıştır. Araştırmacılar, lügatte Batı Türkçesinin dışında Uygur, Çağatay, Azeri, Kazan, Yakut ve Türkmen gibi Türk lehçelerinden kelimelerin ve tanıkların -hatalı yazımlar dipnotlarda belirtilmiştir- yer almasının, Türk Lügati’ni Türk sözlükçülüğü açısından önemli hâle getirdiğini belirtmişlerdir. Belirlenen sayfalarla ilgili şiirleri kapsayan evvelden yapılmış bir çalışmanın yanında, sözlükbilimi alanıyla ilgili bir çalışmanın da değer kazanacağı düşünülerek eser üzerinde çalışılmıştır. Çalışma dört bölümden oluşur. Birinci bölümde, önce Hüseyin Kazım Kadri ve Türk Lügati hakkında bilgiler, ardından çeviri yazısı yapılan bölümde kullanılan sözlük etiketleri (kelime türü, kökeni, yapısı vb.) listesi verilmiştir. Ayrıca eserde tespit edilen eksik ve sorunlu kısımlar belirtilmiştir. İkinci bölümde madde başı olan Batı kaynaklı kelimelerin TL’deki tanımları ile KT, GTS ve TBKKS’deki tanımları karşılaştırılmıştır. Bu kelimelerin kökeni, imlası ve anlamı belirlenen sözlükler bağlamında mukayese edilmiştir. Üçüncü bölümde matbu Arap harfli metnin çeviri yazısı yapılmıştır. Dördüncü bölümde ise kelimelerin dillerine ve lehçelerine göre madde başı dizini ile birlikte tanıklar dizinine yer verilmiştir

This study covers pages Dec. 224-276 of the article elif in the first volume of the work entitled Turkish Literature written by Hüseyin Kazım Kadri. Turkish Dictionary of Turkish, Public Turkish, Current Turkish Dictionary and Dictionary of Words of Western Origin in the context of the study, it is aimed to make translation of the determined pages and to compare the origin, spelling and meaning of Western words in the context of Turkish Literature, Public Turkish, the Dictionary of Western Words in Turkish. Turkish Polish Turkmens, apart from Western Turkish, the researchers noted that the inclusion of words and witnesses from Turkish dialects such as Uyghur, Chagatai, Azeri, Kazan, Yakut, Turkmen in the dictionary -incorrect spellings are indicated in footnotes- makes the Turkish Dictionary important for Turkish lexicography. In addition to a previous study covering poems related to the specified pages, a study related to the field of lexicography was also studied with the assumption that it would gain value. The study consists of four parts. In the first section, first information about Hüseyin Kazım Kadri and Turkish Literature, then the dictionary tags used in the translation section (word type, origin, structure, etc.) the list is given. In addition, the missing and problematic parts identified in the work are indicated. In the second part, the definitions of the Western words with the head of the item in TL and the definitions in KT, GTS and TBKK are compared. The origin, spelling and meaning of these words have been compared in the context of the determined dictionaries. In the third part, a translation of the printed Arabic letter text was made. In the fourth section, the item head index is included along with the witnesses index according to the languages and Polish of the words.