Cizre ve Bohtan Emiri Bedirhan Bey ((1802 – 1869)

Abstract

Bedirhan Bey, şüphesiz ki son dönem bölge tarihi içerisinde en çok tartışılan şahsiyetlerden birisidir. Onu bu kadar ön plana çıkaran, bölgede elde ettiği gücü ve nüfuzu kadar aynı zamanda tarih içerisinde oynadığı roldür. Bu rol, onun şahsı ve kişiliği etrafında bir efsane oluşturarak ideolojik, fikrî ve siyasal planda bir tarihsel altyapı oluşturmaktır. Bu nedenle Bedirhan Bey’in emirliği, devlet ile olan ilişkileri, konumu ve isyanı kendisine verilen bu tarihsel göreve uygun olarak yorumlanmıştır. Özellikle Bedirhan Bey’in Osmanlı Devleti’ne karşı gerçekleştirdiği isyan hareketi, Kürtçülük ideolojisine uygun olarak ilk defa Osmanlı Devleti’ne karşı bilinçli olarak tertiplenmiş milliyetçi bir başkaldırı ve isyan hareketi olarak sunulmuştur. Aynı zamanda onun döneminin, günümüze kadar uzanan birtakım sorunların başlangıç noktası olarak görülmesi önemlidir. Bu çalışmadaki amacımız, kendisine gerek Batılı emperyal güçler tarafından gerekse içerideki bölücü unsurlar tarafından önemli bir tarihî misyon yüklenmiş olan Bedirhan Bey’in siyasî konumunu, idarî durumunu, devlet ile olan ilişkilerini ve Osmanlı Devleti’nin bölgedeki sorunları çözmeye yönelik politikalarını, onun şahsında, ideolojik önyargılardan arınarak bilimsel ve metodolojik bir değerlendirme etrafında ele almaktır.

Undoubtedly, Bedirhan Bey is one of the most important figures discussed in the late history of the region. What makes Cizre’s Emir a leading personality in the region is not only the power and authority that he gained in that region but also the role that he played in the history. His role made him a famous personality and a legend that establishes an ideological, political and historical background of the events. The Bedirhan Bey Emirate, his relationships with state, his position and rebellion against the state has been rendered in accordance with the historical mission bestowed on him. Especially Bedirhan Bey’s rebellion against the Ottoman State has been regarded as a rebellion in line with the Kurdish ideology and it is thought to be the first nationalistic rebellion and insurgency staged purposely against the Ottoman State. It is also notable that the events occurred during that time have significant marks on the current problems and the events are also considered to be the starting point of many problems. In this study our main objective is to deal with Bedirhan Bey on whom an important historical mission has been placed by the western imperial powers and factionists inside and by taking an impartial and non-ideological position. We also aim to scientifically and methodologically deal with his political, administrative positions, his relationship with the state and to show how the efforts and policies of the Ottoman State tried to tackle the problems of that region.