Ermeni Meselesinde Ecmiazin Katogigosluğu'nun Rolü

Abstract

Anadolu’ya nereden ve ne zaman geldikleri belli olmayan, kendilerine asla “Ermeni” demeyen bir kavim, Anadolu’da, çeşitli kavimlerle ırki olarak kaynaşmıştır. Bölgede yaşayan Urartu ve Perslerin kültürel özelliklerini yansıtan bu kavim, M.S. VIII. yüzyıldan itibaren kendilerine bir tarih yazmaya kalkmış ve soylarını Hz. Nuh’un torunlarından olan Hayk’a dayandırmıştır. Bundan sonra da kendilerine “Hayk” diye seslenmişlerdir. Pers, İskender, Sasani, Roma, Bizans gibi devletlerin egemenliği altında yaşayan Hayklar, özellikle Hıristiyanlığı kabulden sonra çeşitli işkencelere maruz kalmışlar, Bizans’la olan mezhep farklılıkları sebebiyle sürekli olarak tehcir ve katledilmişlerdir. Gregor Lusavoriç’in kurduğu kiliseden dolayı “Gregoryen” mezhebine bağlı olan Ermeniler için, en yüksek ruhani makam, Erivan yakınlardaki Ecmiazin Katogikosluğu’dur. Bu kilise, Ermeniler için daima ön planda tutulmuş, Sis ve Akdamar’da bulunan diğer Katogikosluklar arasında daima en kutsal ve en etkili olarak görülmüştür. Ecmiazin Katogikosluğu, VIII. yüzyıldan itibaren Ermeni tarihini yazmış, Ermenilere dini-milli bir bilinç kazandırmak istemiştir. Bu sebeple, Ermenilerin en çok itibar gördükleri, devlet tarafından muhafaza ve müdafaa edildikleri dönemde, Ermenileri Osmanlı Devleti aleyhinde kışkırtan Ecmiazin Katogikosluğu, Rus yanlısı bir politika takip etmiştir. Bu politikalar sonucu, Rusya’da Ermenileri, bu kilise aracılığıyla kışkırtmaya başlamış, İngiltere ve Fransa’nın da Ermenileri kendi taraflarına çekmek istemesiyle Anadolu kan gölüne dönmüştür. Ardından tehcire giden süreç başlamıştır. Bugün hala tartışılan bu tehcir meselesi, 1915 yılında Türklerin katliam yaptıkları gibi bir iddia ile Türkiye’nin önüne her fırsatta atılıp Türkiye’nin başını ağrıtmaktadır.

A tribe which isn’t known when and how they had come to Anatolia and which never called themselves “Armenian” joined with various tribes in Anatolia.This tribe which reflected the cultural features of Urartu and Pers ,beginning from the century VIII. B.C. , started to write a history themselves, and set their origins against Hayk who was one of grandchildren of Hz. Nuh. After this,they called themselves “Hayk”. Hayks which lived in the authority of Persian, Alexander, Sasanian, Rome and Byzantium, especially after accepting the christianity, had been exposed to different tortures. Because of differenses from the religious sect of Byzantium they had been always killed. Owing to the church which has been founded by Gregor Lusavoric, for Armenian, the highest spiritual position is The Catholicos of Etcmiadzin near Erivan. This church had been always kept as the most important thing by Armenians. Among the other Catholicoses in Sis and Akdamar, Etchmiadzin has been seen as the holiest and the most effective church. The Catholicos of Etcmiadzin, from the begening of the century XVIII, wrote the history of Armenson, and wanted to provide Armenians with religious and national conscious. For this reason, in the time when they were respected most and when they were defended by the state Catholicos of Etchmiadzin which incited Armenians opposed to Ottoman Empire followed a policy which advocates Russia so it started to incite the Armenians. And because England and France attaracted Armenians to be with them, Anatolia has been full of blood. After that, the process of immigrant has started, and today this issue has been stil continuing with the claims that Turks had done massacre, and it has had Turks have headache.