Spontan Düşük Sonucu Elde Edilen İnsan Dişi ve Erkek Fetuslerinde 2.Trimester Süresince Karaciğer Dokusunda Meydana Gelen Histolojik Değişimler, P53 Ekspresyonu ve Apoptozis

Abstract

Giriş: Embriyolojik gelişim uzun yıllardır insanoğlunun ilgisini çekmekle birlikte son 30 yıla kadarki dönemde yeterli miktarda araştırılamamıştır. Bununla birlikte, son yıllarda gelişen teknolojilere paralel olarak fetal dönem gözle bile izlenebilir hale gelmiştir. Ancak bu süreçte görülen birçok hücre ve doku düzeyindeki değişiklikler halen oldukça yetersizdir ve araştırılmaya devam edilmektedir ve sürekli yeni verilere ulaşılmaktadır. Çalışmamız bu amaç doğrultusunda planlanmış olup fetal dönemin ve doğum sonrası dönemin en büyük batın içi organı olan karaciğerin fetal gelişiminin incelenmesi hedeflenmiştir. Bu çalışmada kullanılacak olan fetusler gelişimin 2. trimesterine ait dişi ve erkek fetüsler olup bu döneme ait olarak elde edilecek önemli veriler literatüre katkı sağlayabilecektir. Bununla birlikte, bugüne kadar üzerinde hemen hiç çalışılmayan fetal dönemde karaciğer dokusunda artan proliferasyona paralel olarak gelişmesi beklenen apoptozis ve varsa bu apoptozis yolağının tespiti bize çok önemli veriler verecektir. Materyal Metot: Bu çalışmada kullanılan insan fetusleri Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalında mevcut fetüs koleksiyonundan elde edilmiştir. Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Kadın Doğum Anabilim Dalı ve Konya Doğum evinde normal rutin gebelik takipleri sırasında spontan abortus sonucu toplanan ve morfolojik olarak herhangi bir konjenital malformasyonu ve riskli gebelik hikayesi olmayan ve ailelerinden yazılı izin alınmış, fetal yaşları 15-22 hafta arasında değişen 13 dişi ve 18 erkek insan fetus kullanılmıştır. Alınan örnekler %10 nötral formalinde fikse edildikten sonra klasik histolojik takip metotlarıyla takip edilerek parafine gömülmüştür. Örneklerden alınan 5μ kalınlığındaki kesitler öncelikle dokudaki apoptozisin tespiti için immunohistokimyasal olarak Tunel uyumlu bir immun boya ve p53 ekspresyonunu göstermek için anti-p53 primer antikor boyama yapıldı. p53 boyama için sekonder antikor olarak Horse radish peroksidaz (Labvision, Fremont,CA) sistemi ve kromojen olarak AEC kromojen (Labvision, Fremont,CA) kullanıldı. Zıt boyama için Mayers Hematoksilen (Sigma, İnterlab, Turkey) kullanıldı. Kapatma solüsyonu olarak özel su bazlı mounting medium (Labvision, Fremont,CA) kullanıldı. Preparatlar ışık mikroskobu (Nikon Eclipse E600) altında incelenerek p53 pozitif ve apoptotik hücreler sayıldı. Elde edilen veriler grafiksel olarak değerlendirildi. Bulgular: Hepatositlerde apoptozisin değerlendirilmesinde erkek fetüslerin 19. haftalık fetuslerden alınan örneklerde hepatositlerde toplam 3 tane apoptotik hücre tespit edilirken 19 haftalık dişi fetuslerde apoptotik hücre sayısının arttığı görüldü. P53 eksprsyonunun incelenmesinde erkek fetuslerde p53 pozitif hücre sayısının 18. haftaya kadar belirgin derecede arttığı 19. haftada bu artışın azaldığı fakat devam ettiği tespit edildi. Dişi fetuslerde p53 pozitif hücre sayısının 15. haftadan 17. haftaya kadar artığı ancak 20. hafta civarında azaldığı tespit edildi. Bununla birlikte 21. haftadan sonra tekrar ekspresyonun artması ilgi çekici bir olaydı. Sonuçlar: Çalışmamızda elde edilen veriler bize insan karaciğerinin fetal gelişiminde p53 ekspresyonu ve apoptosisin etkin olduğunu ancak bu iki sürecin birbirinden bağımsız olarak geliştiğini ortaya koymaktadır.

Introduction: Embryological growing has been attracting the human’s interest bat it hadn’t been searhed enough until the last thirty years. Besides, while the technology is growing up, the fetal period can be watched with naked eyes. But in this period, the changes-seen on many cells and tissues-are stil not enough and they are stil being searched and the new datas are being found contirously. Our study has been planned on this drection and we aimed to examine the liver which is the biggest organ in stomach in the fetal period and after birth period. The fetus which will be used in this study, are male and female fetus that belong to the second trimester of the grwing. And the importent datas of this period which will be reached, will help the literature. Moreover, the apoptosis-which is suppased to grw as a paralel with the proliferasion increasing on the liver tissue in the fetal period-hasn’t been examined up to now. To find the apoptosis and the apoptosis canal (if there is) will give us a lot of datas. Meterial Method: The human fetus which are used in this study have been taken from the fetus collection belongs to Selçuk University, Meram Medical Faculty, Anatomy Science Department. In this study, 13 female, 18 male human fetus have been used. Their fetal ages change between 15 and 22 weeks. They were collected during the normal routine pregnancy followings as a result of spontaneous abortus in Selçuk University, Meram Medical Faculty, Woman Birth Science Department and Konya Maternity Hospital. And they were taken from the families with written permissions and they haven’t got a congenital malformation as a morphological and they haven’t got a risky pregnancy past. After the taken patterns are are fixed on the %10 neutral formal, they were buried in to parafin by following the classic histological methods. The parts with 5μ thickness that taken from the patterns were painted firstly to find the apoptosis in the tissue. They were painted as an immunohistochemical tred based immune painting and anti-p53 primer anticor painting to show the p53 expression. The horse radish peroksidaz (Labvision, fremont, CA) has been used as a seconder antikor fort he p53 painting and AEC cromogen (Labvision, fremont, CA) has been used as a cromogen. For the contrary painting, Mayers Hemotocsilen (Sigma, İnterlab, Tukey) has been used. As a covering solision, special water based mounting medium (Labvision, fremont, CA) has been used. By searching under the prepharats light microscope (Nikon Eclipse E600), p53 positive and apoptotic cells were counted. The obtained datas were evaulated as a graphical. Findings: While evaulating hepatocytes apoptosists, three apoptotic cells were found in the hepatocytes of patterns taken from the 19- weeks fetus. On the other hand, it was seen that the apoptotic cells number is increasing in female fetüs on the 19. week. While searching the hepatocytes p53 expression, it was found that in the male fetus, p53 positive cell number is increasing obviously until the 18. Week and this increase starts to reduce on the 19. week but it continues. It was found that in the famele fetus, the p53 positive cell number is increasing from the 15. week to 17. week but it reduces around the 20. week. Besides it is an interesting event that the expression is increasing again after the 21. week. Results: The datas obtained from this study, show that, p53 expression and apoptosis is efective on the fetal growing of human liver but those two process are growing up independently from each other.