Türkiye 'de ve Uluslararası Çalışmalarda Arsa Değerlemede Kullanılan Kriterlerin İrdelenmesi ve Faktör Analizi ile Azaltımı

Abstract

Taşınmaz değerleme; çok disiplinli çalışma gerektiren, gerek taşınmaz çeşitliliği ile gerekse değerleme işlemlerindeki farklılıklarla ayrı ele alınması gereken geniş bir konudur. Bu çalışma, arsa değerini etkileyen kriterlerin; akademik çalışmalarda, mevzuatlarda ve uluslararası standartlarda nasıl oluşturulduğunu irdelemek amacıyla yapılmıştır. Uygulama için taşınmaz türü olarak kentsel alanların temelini oluşturan “arsa” seçilmiş ve değerini etkileyen kriterlerin nasıl ele alındığı incelenmiştir. Ülkemizde mevzuatlarda, Yüksek Öğrenim Kurumu'nun (YÖK) Fen ve Sosyal Bilimler Enstitüleri tarafından yapılmış çalışmalarda ve Uluslararası standartlarda; taşınmaz türlerine göre, standart bir formda değeri etkileyen kriterlerin bulunmadığı, her uygulamada değişkenlik gösterdiği ve değeri etkileyen kriterlerdeki yaklaşımlarda kavram kargaşası olduğu gözlemlenmiştir. Çalışmada, arsaların değerlemesinde kullanılacak kriterler bahsedilen literatürden alınarak anket soruları hazırlanmış ve değerleme konusunda 519 uzmana yöneltilen 125 soruya göre elde edilen verilere faktör analizi uygulanmıştır. Analizi sonucundan birbirinden bağımsız 10 faktör elde edilmiştir.

Real estate valuation is a multidisciplinary work that requires separate assessment of both differences in the valuation process and diverse nature of properties. This study was conducted to examine the effective factors determined on the land values in academic studies, legislation and international standards. "The land" was selected as the type of the real estate in urban areas for the application and the effective factors were examined and discussed. The Turkish legislation, Graduate studies in Natural and Social Sciences in Turkey and international standards were examined according to real estate type and criteria affecting the value which varied in all applications. As consequences, not a standard form but conflict on the factors was obtained. In the study, the questionnaire was prepared according to literature and the factor analysis of the valuation process was performed on the data obtained by 519 experts against 125 questions. Ten independent factors were determined which provided a useful tool in constructing an infrastructure for real estate valuation with reduced and significant criteria.