Doğu Anadolu fayı boyunca sismik ve a-sismik tektonik hareketler: Hazar Gölü doğu’sunda sismik boşluk mu yoksa krip mi?

Abstract

Anadolu ve Afrika plakaları arasında depremsellik açısından aktif bir rol oynayan Doğu Anadolu Fayı (DAF) üzerinde ve çevresinde meydana gelen tektonik hareketler hesaplanarak fayın sismolojik ve jeodezik davranışı irdelenmiştir. Bu çalışmada, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü tarafından işletilen deprem ağı, günümüzde DAF üzerinde M 3.0 ve üzeri büyüklüklerde oldukça yüksek bir depremselliğe işaret etmektedir. Bu depremselliğin ürettiği fay üzeri kayma hızları hesaplanmıştır. Diğer taraftan, bölgede daha önce derlenmiş olan GNSS kaynaklı hız alanları göreceli yöntemle hesaplanarak, depremsellik verisiyle üretilen kayma hızlarıyla karşılaştırılmıştır. Fay bağımsız ve sadece karelaj yöntemiyle yapılan bu hesaplamalar DAF’ın bölgede en belirgin blok sınırı olduğunu göstermektedir. Fay boyunca GNSS kaynaklı hızların, kuzeydoğu en yüksek, güneybatı ise en düşük seviyelerde olduğu gözlemlenmiştir. Bu hızlar kuzeydoğuda 12.4 mm/yıl değerine ulaşırken, güneybatıda 4.3 mm/yıla kadar düşmektedir. Bu hız değerlerinin DAF boyunca örüntüsü, depremsellikle elde edilen fay üzeri hareket hızlarının fay boyu örüntüsüyle örtüşmektedir. Ancak, en yüksek değerlerin gözlendiği kuzeydoğuda, 39.5°D boylamı civarı, GNSS verileri fay boyunca 10.1 mm/yıl civarlarında kayma değerleri verirken, fay üzerindeki depremsel hareket değerleri, komşu kısımların aksine çok düşük bir değer olan 1.7 mm/yıl civarında kalmıştır. Bu gözlem, 39.5°D boylamı civarı Hazar Gölü’nün doğusunda DAF üzerinde “A-sismik krip” karakterinde bir tektonik harekete işaret etmektedir.

Seismic and geodetic behavior of the East Anatolian Fault (EAF), which plays a major role regarding earthquake activity between Anatolian and African plates, has been investigated analyzing surrounding tectonic motions. Nation-wide seismic network, operated by Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute (KOERI), indicates relatively a high earthquake activity along the EAF above M>3.0. In this study, on-fault slip rates that are generated by earthquakes have been estimated. On the other hand, those slip are compared with GNSS-derived relative slip rates that have been obtained from previously compiled GNSS velocity fields. Those fault-independent calculations, which have been made by mesh-grid approach, verifies that the EAF is the most prominent block boundary in the target area. GNSS-derived velocity measurements are the highest in the northeast and the lowest in the southwest along the fault zone. Those velocities go up to 12.4 mm/yr in the northwest and goes down to 4.3 mm/yr in the southwest. Overall pattern of the GNSS-derived slip rates are in correlation with the seismicity-derived on-fault slip rates. However, around 39.5°E, where the GNSS-derived slip rates are around 10.1 mm/yr, seismicity derived slip rates remains at 1.7 mm/yr in contast to relatively active adjacent fault sections. This observation suggests an “a-seismic creep” in the east of Hazar Lake, around the latitude 39.5°E.