Gayrimenkul Değerleme Uzmanlığı Yeterlikleri Açısından Gelişmiş Ülkeler ile Türkiye’nin Karşılaştırılması

Abstract

Farklı amaçlar için gerekli olan gayrimenkul değerinin tahmin edilmesi için gerekli yeterliğe, yeteneğe ve deneyime sahip olan ve bu tahmini gerçekleştirirken de bağımsız, tarafsız ve objektif davranacağı beklenen kişilere “değerleme uzmanı” adı verilir. Bir gayrimenkulün değerinin ne olduğundan ziyade o gayrimenkule ilişkin belirli bir değerin (Örneğin; alternatif kullanım değeri, zorunlu satın alma değeri, mevcut kullanım değeri, piyasa değeri, artık değer, kullanımdaki değeri vd.) ne olduğu sorusu daha doğru olacaktır. Bu tür bir sorgulama özel uzmanlık bilgisi gerektirir ve bu noktada gayrimenkul değerleme uzmanları devreye girer. Gayrimenkul değerleme uzmanının değer konusuda bir yargıya varabilmesi için gayrimenkulün inşaat biçimi, malzemesi, araştırma yöntemleri, hesaplama, hukuk, finansman, ekonomi, raporlama, müzakere ve daha birçok konuda yetenek ve bilgi sahibi olması gerekir. Bu yeterliliklerin değerleme uzmanlarına kazandırılması için farklı ülkeler farklı gereksinimler tanımlamıştır. Bu çalışmada üç farklı kıtadan dört farklı ülkede değerleme uzmanlığı için tanımlanan şartlar araştırılmıştır. Amerika kıtasından Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada, Asya kıtasından Japonya ve Avrupa kıtasından Türkiye (Asya ve Avrupa arasında köprü), gayrimenkul değerleme uzmanı olabilmek için gerektirdikleri şartlar ve bu konuda sorumlu kuruluşlar açısından incelenmiştir. Gayrimenkul ile ilişkili tasarruf ve işlemlerde bulunan paydaşların finansal problemlerle karşı karşıya kalmaması, gayrimenkul sektörünün neden olduğu ekonomik çöküşlerin geçmişte olduğu gibi tekrarlanmaması açısından gayrimenkul değerleme büyük önem arz etmektedir. Dünyada yaşanan finansal krizlerin çoğunda başlıca sebeplerden biri olarak karşımıza çıkan gayrimenkul değerleme konusundaki eksiklikler, değerleme konusunda düzenleyici kurumlar ve ciddi eğitim ve yetkilendirme süreçleri ile giderilebilir. Bu noktadan hareketle, Türkiye’de uluslararası standartlar dikkatlice incelenmeli, ulusal değerleme standartları tanımlanmalıdır.