Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Ve İş Motivasyonlarının Yapısal Eşitlik Modellemesi İle İncelenmesi: Çay İlçesi Örneği

Abstract

Örgütsel bağlılık kavramı bireyin örgüte karşı duyduğu aidiyet ve özümseme derecesini ifade etmektedir. Örgütsel bağlılık insanın örgütün çıkarlarını kendi çıkarlarından daha üstün görmesi olarak tanımlanmaktadır. Diğer taraftan motivasyon, genellikle yönlendiren bir güç olarak bilinir. İnsanı bir amaca ulaştırmak için başlamaya iten, eyleme geçiren, insanın davranışını güçlendiren, etkinliğini arttıran, yönlendiren bir iç güçtür. Bir gereksinimi karşılamak için ihtiyaç duyulan davranışları başlatan bir kuvvettir.

Bu çalışmada öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile motivasyonları arasındaki ilişki modellenmeye çalışılmıştır. Öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları; duygusal bağlılık, sürekli bağlılık ve normatif bağlılık olmak üzere üç boyutta; motivasyonları ise içsel ve dışsal motivasyon olmak üzere iki boyutta analiz edilmiştir.

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve iş motivasyonu seviyelerini ve Afyonkarahisar ili Çay ilçesindeki, devlet okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile motivasyonları arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Örgütsel bağlılık ile motivasyon arasındaki ilişki Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) yardımı ile analiz edilmiştir. Meyer ve Allen (1997), Mottaz (1985), Brislin et al. (2005) ve Mahaney ve Lederer (2006) tarafından geliştirilen "Örgütsel Bağlılık Anketi" ve "Motivasyon Anketi" kullanılarak veri seti elde edilmiştir. YEM, gözlenen ve gözlenmeyen değişkenler arasındaki yapısal ilişkilere ait hipotezlerin test edilmesinde kullanılan kapsamlı bir istatistiksel metottur ve teorik yapıların formüle edilmesi için problemleri çözmedeki başarısı ispatlanmıştır. Çoklu regresyon, path analizi ve faktör analizi gibi diğer çok değişkenli istatistiksel tekniklere göre daha iyi sonuçlar vermektedir. Diğer istatistiksel teknikler bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki etkileşimleri dikkate alamamaktadır. YEM değişkenler arasındaki teorik bağlantıya ait doğrusal ilişkileri ortaya koyan tahmin eden ve test eden bir metottur.

Araştırma sonuçları göstermektedir ki, öğretmenlerin İçsel motivasyonları ve dışsal motivasyonları arttığında, örgütlerine karşı olan duygusal, sürekli ve normatif bağlılıklarında artış gözlemlenmektedir. Diğer taraftan öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının artmasında, dışsal motivasyonda sağlanacak gelişmenin içsel motivasyonda sağlanacak gelişmeden daha fazla olduğu söylenebilir. İçsel ve dışsal motivasyon örgütsel bağlılığa ait sürekli bağlılık alt boyutu üzerinde en yüksek etkiye sahiptir. Sürekli bağlılık pozitif yönlü olarak normatif bağlılık üzerinde etkisini gösterirken normatif bağlılık da duygusal bağlılık üzerinde pozitif yönlü bir etkiye sahiptir.

Diğer sonuçlar incelendiğinde ise bekâr öğretmenlerin evli öğretmenlere göre motivasyonlarının ve örgütsel bağlılıklarının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Yaşın ve buna bağlı olarak çalışma süresinin öğretmenlerin hem örgütsel bağlılıklarında hem de motivasyon seviyeler üzerinde pozitif bir etkisi vardır. İlkokulda görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları diğerlerine göre daha yüksek iken motivasyon bakımından ortaokul öğretmenleri daha yüksek ortalamaya sahiptir. Çalışmanın dikkat çeken bir diğer sonucu ise, köyde görev yapan öğretmenlerin Örgütsel bağlılık ve motivasyon seviyeleri ilçede ve kasabada görev yapan öğretmenlerden daha yüksektir.