Türkiye’deki İllerin Eğitim Göstergelerine Göre Veri Zarflama Analizi İle İncelenmesi

Abstract

Ülke, bölge ve illerin gelişmişlik düzeylerini belirlemek önemli konulardan biridir. Ülkelerin gelişmesinde temel birimleri iller oluşturmaktadır. İllerin gelişmişlik düzeyleri incelendiğinde, ekonomik ve sosyal gelişmişlik düzeyleri ile o ilde yaşayan toplumun eğitim seviyesi arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Eğitim, bireyin ve toplumun gelişmesini sağlayan ve ülkelerin sosyoekonomik ve kültürel kalkınmasına katkı sağlayan unsurların başında gelmektedir. Bu nedenle bu çalışmada, Türkiye’deki illerin etkinlikleri, sosyokültürel bir gösterge olan eğitim açısından Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemi kullanılarak karşılaştırılmıştır. Çalışmada 81 il Karar Verme Birimi (KVB) olarak belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan verilerin istatistiksel açıdan daha tutarlı hale getirilmesi ve illerin nüfus ve yüzölçümleri gibi büyüklüklerinin etkisini ortadan kaldırmak için mevcut verileri standartlaştırarak analiz yapılmıştır. Çalışmada göreli etkinliği ölçmek için çıktı yönlü CCR (Charnes, Cooper ve Rhodes) ve teknik etkinliği ve ölçek etkinliğini hesaplamak için de çıktı yönlü BCC (Banker, Charnes ve Cooper) modelleri kullanılmış ve EMS (Efficiency Measurement System) programından yararlanılarak etkinlik skorları hesaplanmıştır. Yapılan analiz sonucunda çıktı yönlü CCR modeline göre 40 il, çıktı yönlü BCC modeline göre de 49 il etkin olarak bulunmuştur. Ayrıca, etkin olmayan iller için potansiyel iyileştirme oranları belirlenmiştir.