Bulanık Topsis Ve Ahp Yöntemlerinin Karşılaştırılmasına Yönelik Hayvancılık Alanında Bir Uygulama

Abstract

Kişi veya kurumların yaşamları boyunca çözüm bekleyen bir dizi sorunları vardır. Sorunlar, zaman ve ortama göre farklı biçimlerde ortaya çıkmakta dolayısıyla da çözüm yöntemleri farklılıklar göstermektedir. Çözüm bekleyen sorunların açık olarak tanımlanması, sorunun kısa sürede hatasız veya kabul edilebilir bir hata payına göre çözümünü olanaklı kılar. Tanımı yeterli bir şekilde yapılmış olan sorunların çözümünde kullanılabilecek farklı özellikleri olan seçeneklerin olması durumunda bir karar verme işlemi, dolayısıyla da her alınan kararın belli bir veya birden çok ölçüye göre olumlu veya olumsuz sonuçları söz konusudur. Karar verme, tercihler yapma sanatı olduğundan verilen kararların sonuçları arasında farklılıklar olabilir.

Çalışmanın amacı, optimal karar verme yöntemlerinden olan ve bulanık ortamlarda grup kararı vermede yararlanılan Bulanık TOPSİS ve AHP yöntemini tanıtmak ve hayvan yetiştiriciliğine yönelik bir uygulamayla yöntemin diğer alanlarda olduğu gibi bu alanda da kullanılabilirliğine açıklık kazandırmaktır. Bu amaçla çalışmada, halen koyun yetiştiriciliği ile ilgili bir çalışma kapsamında tutulan kuzulara ait veriler dikkate alınmıştır. Kuzuların, doğum ağırlığı, 6. ay doğum ağırlığı, 12. ay doğum ağırlığı, sütten kesim ağırlığı, canlı ağırlık artışı, genel görünümü ve yapağı kalitesi özelliklerinden yararlanılarak Bulanık TOPSİS ve AHP yöntemi aracılığı ile dikkate alınan 24 kuzunun ekonomik değer açısından en iyiden en kötüye doğru sıralanması sağlanmıştır. Ancak yetiştiricinin isteği ve ihtiyacına göre bu adayların ilk 10 tanesini veya daha azını seçme imkânı da vardır. Karar kriterlerinin değerlendirilmesinde konu hakkında uzman olan veteriner hekimlerden oluşturulan üç farklı karar vericiden faydalanılmıştır. Karar vericiler tarafından yapılan değerlendirmelerden elde edilen veriler üçgen bulanık sayılara dönüştürülmüş ve Bulanık TOPSİS ile AHP yönteminin algoritmalarında kullanılmıştır.

Çalışmadan elde edilen sonuçlar dikkate alındığında birçok alanda kullanım olanağı bulmuş olan Bulanık TOPSİS ve AHP yönteminin hayvan yetiştiriciliği ile ilgili verilecek kararlarda da kullanıma uygun yöntemler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.