KURŞUN ZEHİRLİLİĞİNİN Brassica rapa L. var. rapa’da BAZI FİZYOLOJİK, BİYOKİMYASAL VE GENOTOKSİK ETKİLERİ

Abstract

Bu çalışmada, kurşunun [Pb(NO3)2] yem şalgamındaki (Brassica rapa L. var. rapa) bazı fizyolojik, biyokimyasal ve genotoksik etkileri araştırılmıştır. Yem şalgamındaki çimlenme yüzdeleri, kök ve gövde uzunlukları artan kurşun konsantrasyonu ile birlikte (0-12 mM Pb) önemli düzeyde (P<0.05) azalmıştır. 'A MS sulu besin çözeltisinde yetiştirilen 14 günlük fideler farklı konsantrasyonlardaki (0, 0.5, 1, 3 ve 5 mM) kurşun ile 6 gün boyunca muamele edilmiştir. Bu süre sonunda indüktif eşleşmiş plazma optik emisyon spektrometresi (ICP-OES) ile yapılan analiz sonuçları, fidelerin kök ve toprak üstü dokularında biriken kurşun miktarının doza-bağımlı olduğunu göstermiştir. Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında, uygulama grubu fidelerinin yapraklarındaki fotosentetik pigment içeriği (Klo a, Klo b ve karotenoidler) ve S-aminolevulinik asit dehidrataz (ALAD) enzim aktivitesi, yüksek kurşun konsantrasyonlarında önemli düzeyde (P<0.05) azalmıştır, bununla birlikte S-aminolevulinik asit (ALA) seviyesinde ise bir artış belirlenmiştir. Kontrol ve uygulama grubu fidelerinin yapraklarından ekstre edilen genomik DNA’lar rastgele çoğaltılmış polimorfik DNA (RAPD) analizlerinde kullanılmıştır. 11 primer, ebatları 2928-189 bç aralığında değişen toplamda 126 DNA bandı üretmiştir. Kurşun uygulamasını takiben yaprakların RAPD profillerinde gerçekleşen değişiklikler, normal fidelerle karşılaştırıldığında; bant yoğunluğundaki değişimler, normal bantların kaybolması ve yeni bantların oluşması şeklinde sonuçlar vermiştir. Ayrıca RAPD profillerindeki bu değişikliklerin doza-bağımlı olduğu tespit edilmiştir. Kontrol grubu fidelerine göre, genomik kalıp sabitliği (GTS); fotosentetik pigment içeriği, ALAD aktivitesi ve ALA seviyesi gibi rutin göstergelerle karşılaştırılmışım RAPD analizi ile tespit edilen DNA polimorfizmleri, bitkilerde kurşunun genotoksik etkisinin belirlenmesi için uygun bir biyomarkör testi olarak uygulanabilir.