Afyonkarahisar şehirsel alanında meteorolojik farklılıklar

Abstract

Kentsel yapıların örüldüğü, konutların bir duvar gibi yükseldiği, geniş asfalt yolların inşa edildiği, toprak zeminlerin yerini asfalt yolların aldığı kent alanlarında bölgesel klima içinde şehir iklimi ortaya çıkmıştır. Çatı örtüleri renk ve desenleri albedoyu etkilemiş, egzoz emisyonu, fosil yakıt kullanımı ve artan sanayi faaliyetleri kentlerde atmosfer bileşenlerini değiştirmiştir. 2000 yılı sonrasında Afyonkarahisar’da şehirsel alan hızla büyümüş, özellikle kent merkezi ile hemen yakınındaki yeni iskân alanlarından üniversite yerleşkesi arasında 8 km çaplı bir alanda meteorolojik farklılıklar ortaya çıkmıştır. Şehir merkezi ile periferik arasında iki meteoroloji istasyonu verileri analiz edilmiş, karşılaştırmalar yapılarak meteorolojik farklılıklar değerlendirilmiştir. Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından Afyon Merkez meteoroloji istasyonu 1929 yılında Kocatepe mahallesinde kurulmuş, günümüzde 38°44´16.8´´N, 30°33´37.4E´´ konumunda, 1013 m rakımında meteorolojik gözlemler yapmaktadır. Şehir merkezindeki bu rasathaneye ek olarak, 2015 yılında, Erenler mahallesinde Ahmet Necdet Sezer Kampüsünde 38°50´05.6´´N, 30°31´54.8E´´ konumunda, 1021 m rakımında yeni bir meteoroloji istasyonu Kocatepe Üniversitesi Rasathanesi yapılmıştır. Böylece, iki istasyonun meteorolojik verilerini karşılaştırmak mümkün olmaktadır. İki meteoroloji istasyonu arasında 9 km. mesafe vardır. Sıcaklık, yağış ve nem gibi meteorolojik parametrelerde önemli farklılıklar mevcuttur. Şehir merkezinde yer alan istasyon ile kırsal alandaki istasyon karşılaştırıldığında şu tespitleri yapmak mümkündür. 2015 yılında temmuz ve ağustos ayları dışında eylül, ekim, kasım ve aralık aylarında şehir merkezinin ortalama sıcaklık değerleri üniversite bölgesine göre daha yüksektir. 2016, 2017 ve 2018 yıllarına ait ortalama, Minimum ve maksimum sıcaklık değerleri yıllık bazda şehir merkezinde genel olarak kampüs bölgesine göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ancak 2018 yılının sıcaklık değerleri her iki istasyonda birbirine çok yakındır. Bunun nedeni 2017 yılından itibaren Kocatepe Üniversite kampüsünde hız kazanan yoğun yapılaşma olarak gösterilebilir. Yağış değeri olarak şehir ısı adasının etkisi ile artan buharlaşma şartları ve havada yer alan fazla miktarda partiküller yağış miktarını özellikle de konveksiyonal yağışları şehir merkezinde arttırmıştır. Mayıs, haziran, temmuz ve ağustos aylarında şehir merkezinde yağış değerleri şehir merkezine göre üniversite kampüsünde daha yüksektir. Merkez ile üniversite bölgesi arasında yaklaşık 7-8 mm. yağış farkı mevcuttur. 2016 yılının yıllık toplam yağış miktarı şehir merkezi istasyonunda 355.6 mm iken, kampüs istasyonunda 297.8 mm, 2017 yılında ise merkezde 286.4 mm, Kampüste 182.3 mm ölçülmüştür. Bu çalışmada, Afyonkarahisar’da kısa mesafede yer alan şehir ve kırsal alandaki istasyonların meteorolojik farklılıkları 2016-2018 yılları rasatları, Man-Kendall ve Pearson korelasyon analizleri ile ortaya konulmuştur.

Urban Climate appeared in urban area where urban buildings are built, residences are improved like a Wall, large asphalt roads are made and asphalt roads are in placed instead of soil ground. The colour and patterns of roof covers affected albedo, exhaust emission, fossil fuel use and growing industrial activities changed atmospheric components in cities. Urban area in Afyonkarahisar growed sharply after the year 2000, meteorological differences appeared in particularly between urban center and campus of new settlements area in near hear. The distance between urban center and campus is approximately 8 km. The data of two meteorological stations have been analysed between city center and peripheric. And meteorological differences have been evaluated by making comparisons. The meteorology station where is in the centre of Afyonkarahisar, established in Kocatepe Neighbourhood in 1929 by Turkish State Meteorological Service. It makes meteorological observations in location 38°44´16.8´´N, 30°33´37.4E´´ in the altitude of 1013 m. In addition to this station in the downtown, A new meteorology station, Kocatepe University meteorology station, established in Ahmet Necdet Sezer Campus in 2015 by Turkish State Meteorological Service. It makes meteorological observations in location 38°50´05.6´´N, 30°31´54.8E´´ in the altitude of 1021 m. Thus, it is possible to compare the meteorological data of the two stations. There is 9 km. distance between these two meteorological stations. And also there are important differences between these two stations in terms of meteorological parameters such as temeperature, precipitation, wind, moisture. Annual mean temperature of downtown is higher than that of university region in september, october, november and december except for july and august in 2015. Annual Average, minimum and maximum temperature values of 2016, 2017 and 2018 are higher in downtown than that of university region. However, temperature values of 2018 are similar, clearly in these two meteorological stations. Because intense formation in university region started to be common in 2017. Because of the Urban Heat Island Effect and intense particle in the air, the ratio of precipitation, particularly convectional precipitation increased, clearly in downtown. The precipitation value in downtown in may, june, july and august are higher than that of university region in the same period. There are differences of 7-8 mm. in terms of precipitation value between downtown and university region. While Annual total precipitation value of 2016 is 355.6 mm. in downtown, this value is 297.8 mm. in university region. Annual total precipitation value of 2017 in downtown is 286.4 mm. This value is 182.3 mm. in university region. In this study, meteorological differences of the stations which are in short distance in rural and urban area in Afyonkarahisar, have been produced by using MannKendall and Pearson statistical methods.