Babadağ Gündoğdu (Denizli) heyelanı ve çevresel etkileri

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’de heyelan afetlerinin yaşandığı alanlardan biri olan Babadağ ilçesini kapsamaktadır. Jeomorfolojik açıdan heyelanın nedenlerini ve çevresel etkilerini ortaya koymak bu çalışmanın amacıdır. Heyelanlar doğal afet olmalarına karşılık, doğada gözlemlenebilir ve çoğu zaman oluşumu önceden tahmin edilebilir ve önlenebilir. Uzun yıllar yürütülen çalışmaların birikimi ile Babadağ heyelanları ön görülerek, yaşanabilecek can ve mal kayıplarının önüne geçilmiştir. Ege Bölgesi, Ege Bölümü, Büyük Menderes Havzası’nın güney yamaçlarında yer alan araştırma sahasında heyelanların tarihçesi tam olarak bilinmemektedir. 1941 yılında Babadağ'da meydana gelen büyük yangın sonrası ilçe merkezi yerbilimcilerin dikkatlerini çekmiş ve çok sayıda heyelânların varlığından haberdar olunmuştur. Afet alanı 1941 yılından beri kamu kuruluşlarınca bilinmesine rağmen, 2007 yılında “Afete Maruz Bölge” ilan edilmiştir. Bu çalışmada, Babadağ ilçesinin jeomorfolojik, jeolojik ve klimatik özelliklerinin heyelan oluşumuna uygun olduğu tespit edilmiştir. Öyle ki, heyelanlar ilçenin gelişmesinde en olumsuz ve sınırlandırıcı unsurlardan biri olmuştur. Saha heyelana duyarlı ayrışmış metamorfik şistler, kiltaşı ve marnlardan oluşmakta, kısa mesafede büyük yükselti farkı, yüksek eğim değerleri ve flüviyal erozyon heyelana yol açmaktadır. Günümüzde aktivitesini sürdüren kütle hareketleri; heyelan, çökme, sürünme, kayma ve akma şekillerinde devam etmektedir. Yerleşim alanının alçak yükseltilerinde, vadi yamaçlarında küçüklü-büyüklü eski ve yeni heyelanlar bulunmaktadır. Çok eğimli topoğrafyada heyelanları önleme yapılarından bazıları, arazinin özelliklerinden dolayı olumlu sonuç vermeyeceği gibi ekonomik de değildir. Olası heyelanlar için yol güzergâhlarında istinat duvarları inşaa edilerek önlemler alınmıştır. Heyelana maruz kalan Babadağ’ın Gündoğdu Mahallesi’nde yamaç düzenlemesi yapılmış, yamaç yükü ve yamaçların eğim açısı düşürülmüştür. Oluşan heyelan ve devam eden risk sebebiyle Gündoğdu Mahallesi heyelan alanından 2000 kişinin tahliyesi gerçekleştirilmiştir. Heyelan alanı, 2019 yılı itibariyle, çeşitli sosyal etkinlik, tören ve kutlamaların yapılabildiği ilçe meydanına dönüştürülmektedir. Bu çalışmada, jeomorfolojik sınırlılıklar nedeniyle, Babadağ merkezi bölgesinin turizm kenti şeklinde kalması, esas kentsel gelişimin veya Yeni Babadağ’ın yüksek dağlık alandan ova tabanı gerisindeki platolar üzerinde planlanması önerilmiştir.

This study covers Babadag district, one of the areas where landslides occurred in Turkey. The purpose of this study is to reveal the causes and environmental effects of landslides from a geomorphological point of view. Landslides are natural disasters, but can be observed in nature and often their formation can be predicted and prevented. Babadag landslides were foreseen with the accumulation of many years of work and the loss of life and property was prevented. The history of the landslides in the research area located on the southern slopes of the Aegean Region, the Aegean Region, the Great Menderes basin is not fully known. Although the disaster area has been known to public institutions since 1941, it was declared a"Disaster Exposed Zone" in 2007. In this study, it was determined that the geomorphological, geological and climatic features of Babadag district were suitable for landslide formation. Thus, landslides have been one of the most negative and limiting factors in the development of the district. The field consists of landslide-sensitive metamorphic schists, claystones and marnes, and at short distance, large elevation difference, high slope values and fluvial erosion lead to landslides. Mass movements that continue to operate today; landslides, collapses, crawls, slippage and flow. In the low elevations of the settlement area, on the slopes of the valley there are old and new landslides, small and large. Some of the structures that prevent landslides in very sloping topography will not give positive results due to the characteristics of the land and are not economical. Precautions were taken by building retaining walls on road routes for possible landslides. The slope arrangement was made in Gundogdu neighborhood of Babadag, which was exposed to landslides, and the slope load and slope angle of the slopes were reduced. Due to the landslide and the ongoing risk, 2000 people were evacuated from the Gundogdu neighborhood landslide area. As of 2019, the landslide area has been transformed into a district square where various social events, ceremonies and celebrations can be held. In this study, due to geomorphological limitations, it is proposed that babadag center region remain a tourism city and that the main urban development or new babadag be planned on plateaus behind the plain floor from the high mountainous area.