Çölleşme sürecinde Acıgöl (1970-2008)

Abstract

Çalışma alanı, Denizli ile Afyonkarahisar İl sınırları içerisinde, 1292 km2 alan kaplayan Acıgöl Havzası içerisinde yer alan Acıgöl ve yakın çevresidir. Acıgöl çevresi, yarıkurak iklim şartlarının hâkim olduğu, bitki örtüsünün taban arazide çok az yer tuttuğu ve havzanın en derin kısımlarını işgal etmiş playa karakterli bir göl ile karakterize olmaktadır. Göl kıyılarında yıllık toplam yağış miktarı 368-392 mm arasında, yıllık ortalama sıcaklık ise 13 OC’ dir. Acıgöl’ün en yüksek göl seviyesi ortalama 842,74 m ile 1970 yılında ölçülmüştür. En düşük ortalama ise 836,47 m ile 2001 yılına aittir. Acıgöl tektonik – karstik kökenli çöküntünün düz taban kesimine yerleşmesi nedeniyle, mevsimsel seviye değişimleri geniş bir alanda görülmektedir. Kuraklık ve aşırı su kullanımı nedeniyle gölün alanı her geçen gün küçülerek 1970: 160 km2, 2008: 50 km2 gerilemiştir. Bu durumun ortaya çıkmasında, havza ikliminde son 33 yılda (1975-2008), meydana gelen değişimlerin ve küresel ısınmanın önemli rolü vardır. Özellikle, aşırı sıcaklıklar ve artan buharlaşma yağıştaki azalma, aşırı su tüketimi ve tarımsal su kullanımı yarıkurak iklim şartlarının hüküm sürdüğü havzada çölleşmeye neden olmuştur. Gölün çekildiği geniş alanlarda tuz, tuz kristalleri ve kumullar oluşmaktadır. Rüzgâr erozyonu sonucunda kumlar, batı sektörlü rüzgârlar tarafından havzanın doğu kesimine doğru sürüklenmekte ve toz bulutları oluşmaktadır. Bu toz bulutları, Dazkırı çevresindeki başta meyve bahçeleri olmak üzere, tarım arazilerine ve çevredeki bitki örtüsüne ciddi zararlar vermektedir.

The research area which covers the square of 1292 km2’ in Denizli and Afyonkarahisar province is Acıgöl Basin. Acıgöl Basin in a place where semi-arid climatic conditions are dominant. Vegetation is very scarce in base land. And Acıgöl Basin is characterized by Acıgöl Lake which is playa. The total annual precipitation in the coasts of lake is 368-392 mm. The annual mean temperature is 13 OC. The highest level of Acıgöl lake is approximately 842,74 m. The level is belonging to the year of 1970. On the other hand the lowest level of Acıgöl lake is approximately 836,47 m which is belonging to the year of 2001. Because of the fact that Acıgöl Lake is located in straight base of tectonic and karstic depressions, seasonal level changes are seen in a large area. And the lake has started to be smaller day by day same 160 km2 in the year of 1970 and about 50 km2 in 2008 caused by drought and depletion of lake water. The role of the changes which appeared in the last 33 years (1975-2008), is important on this condition. Especially, extrem temperatures and increasing evaporation, decreases in precipitation, extreme consumption of water and the use of water in farming caused desertification in the basin where semi-arid climatic condition are dominant. Salt, salt crystal and coastal dunes appeare or form in the area where the lake level decreased. These formations are dragged along the east side of the basin by westerly blows and dust clouds are formed. These dust clouds damage fruit gardens, farming area and the vegetation in environment, seriously.