Bilim tarihi, kültürel zaman ve Fuat Sezgin

Abstract

Fuat Sezgin’in İslam Dünyasında yapılmış olan bilim ve teknoloji konusundaki kapsamlı çalışmaları, sadece sıradan bir bilim tarihi açısından değil, kültür tarihi açısından da son derece önemlidir. Sıradan bilim ve teknoloji tarihi bize, bu alanlarda yapılmış ve zamanla unutulmuş başarıların neler olduğunu söylemektedir; fakat bir de bu başarıların bugünün kültürüne yansıyan özelliklerinden söz etmek gerekir. “Kültürel zaman” kavramını bildiğimiz “kronolojik zaman”, “fiziksel zaman” veya “biyolojik zaman” gibi kavramlardan ayrı düşünmek gerekir. “Kültürel zaman” kavramının diğer zaman çeşitlerinden ayrılan tarafı, ‘şimdi’nin, ‘geçmiş’e varlık kazandırmasıdır. Diğer bir ifadeyle ‘şimdi’, kültürel olarak, kendi başına ve bağımsız bir varlık kazanma özelliğine sahip değildir. Bilim ve felsefe tarihi, sanat tarihi gibi alanlar, kültür tarihi açısından ama özellikle “kültürel şimdi” açısından son derece önemlidir.

Fuat Sezgin’s intensive work on the history of science and technology in the Islamic world is really very important not only from the standpoint of ordinary history but of cultural time. Ordinary history of technology and science reveal some contributions which remain forgotten, whereas, on the contrary, we have to talk about the cultural side of history. We must think of “cultural history” as separate from the chronological time, physical time, biological or psychological time. Cultural history can give existence to “past” depending on the now. “Now”, in the cultural sense, cannot exist independently of the past. The history of philosophy and science, as well as the art history, are more important for the cultural time and “cultural now”.