Dini pratiklerin yeniden üretimi: Mali ibadetler örneği

Abstract

Bu çalışmada, toplumun temel kurumlarından olan dinin, modern dünyada, sekülerleşme olgusuna karşın kendini modern çağın beraberinde getirdiği araçlarla yeniden nasıl var ettiği anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmanın ana temasını, yaşadığımız çağda sekülerleşme süreciyle beraber dinin gündelik hayattan çekileceği iddialarına rağmen, kendini yeniden üretebildiği düşüncesi oluşturmaktadır. İslam dini, içinde barındırdığı evrensellik iddiası ve kolaylaştırma ilkesiyle beraber değişimlere adapte olabilmektedir. Bu özelliğinden dolayı, düşünümsel bir modernlik karşısında düşünümsel ve kendini yeniden üretebilen bir din görmekteyiz. Bununla birlikte, küreselleşme, kentleşme, sekülerleşme süreçleriyle ve teknolojik gelişmelerle birlikte internet kullanımının yaygınlaşması ibadetlerde birtakım değişimler meydana getirmiştir. Dinsel bireyciliğin yaygınlaşması, dinin büyü bozumuna uğraması, ibadetlerin toplumsal işlevlerinde değişme veya zayıflamanın görülmesi ve dinin araçsallaşması görülen değişimlerden bazılarıdır. Bu çalışmada, dini pratiklerden olan kurban, zekât, fitre ve bağış gibi mali ibadetler ele alınmıştır. Bu anlamda mali ibadetlerin, çeşitli kurumlar veya online ödeme yöntemleriyle gerçekleştirilmesi, dini pratiklerin yeniden üretimi bağlamında anlaşılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın alan araştırması kısmında ise kır-kent ve cinsiyet farkı gözetilmek kaydıyla 20 kişiyle nitel araştırma yöntemlerinden olan derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda elde edilen veriler, mali ibadetlerdeki değişimler ve mali ibadetlerin yeniden üretimi açısından çalışmada öne sürülen teorik bilgiler ışığında analiz edilmiştir

The main purpose of this thesis is to try to understand how religion, which is one of the basic institutions of the society, has reproduction itself over the course of the secularization in the modern era. The main theme of this study is to argue that the religion is reproducing itself despite the claims that religion has withdrawn from our life because of secularization. The religion of Islam can adapt to changes with its claim of universality and the principle of facilitation. Because of this feature, we see a reflexive and self-reproducing religion against a reflexive modernity. However, the widespread use of the internet with globalization, urbanization, secularization processes and technological developments has brought about some changes in worship. The spread of religious individualism, the disenchantment of religion, the change or weakening of the social functions of worship, and the instrumentalization of religion are some changes observed. In this study, religious practices such as Sacrifice, Zakah, Charity, and Alms will be discussed. Moreover, the effect of performing such worship by various institutions or technological means on the reproduction of religious practices will be examined sociologically. In the field research part of the study, in-depth interviews, which is one of the qualitative research methods, were conducted with 20 people, taking into account rural-urban and gender differences. In the light of the data obtained in this context, the changes in financial worship and the reproduction of financial worship were analyzed based on the theoretical information revealed in the study.