Türkiye’de yaşayan anguid kertenkelelerdeki osteodermler ve arka bacak kalıntıları iskelet kronolojisi metodunda kullanılabilir mi?

Abstract

İskelet kronolojisi metodu kertenkelelerin yaşlarının hesaplanmasında güvenilir kabul edilen ve oldukça yaygın kullanıma sahip bir metottur. Bu metot uygulanırken genellikle uzun kemiklerden (femur, humerus, falanj vb.) elde edilen enine kesitler incelenerek, tespit edilen dinlenme çizgileri (Lag) sayılmaktadır. Uzun kemikleri olmayan veya körelmiş canlılarda ise bu yöntem omurlara veya osteodermlere uygulanmaktadır. Söz konusu yöntemin osteodermlerde uygulanması, canlının olası yaşlarının tespit edilmesi ve hayatına devam edebilmesi açısından önem arz etmektedir. Türkiye herpetofaunasına dahil bacaksız kertenkele türlerinden ikisi olan, Pseudopus apodus ve Anguis fragilis kompleks morfolojileri itibariyle yılanlara benzedikleri için insanlar ile gerçekleşen karşılaşmalarda öldürülmektedirler. Bu nedenle söz konusu türlerin yaşam uzunlukların bilinmesi türler ile ilgili yapılacak olan koruma ve izleme çalışmalarına bir temel hazırlayacaktır. Bu çalışmada, Türkiye’nin kuzeyinden (40° enlemin kuzeyi) toplanmış iki Anguid türündeki (Anguis fragilis kompleks, Pseudopus apodus) osteodermlerin iskelet kronolojisi metoduna uygunluğu test edilmiştir. Sonuçlara göre her iki türde de osteodermlerde dinlenme çizgileri (Lag) gözlenmiştir. Ancak Anguis fragilis komplex örneğine ait bir kesitte kuyruk omurundaki yaş halkaları net bir şekilde sayılabildiği gibi, osteodermlerdeki halkalar net bir şekilde sayılamamakta ve sayısal olarak farklılık göstermektedir. Pseudopus apodus örneklerinde ise arka bacak kalıntılarının etrafını saran osteodermlere bakıldığında tespit edilen halkaların aynı osteodermin farklı bölgelerinde dahi farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak söz konusu türlerde iskelet kronolojisi metodu uygulanırken osteodermlerin kullanılmasının uygun olmadığı ve yanıltıcı sonuçların ortaya çıkabileceği görülmüştür.

Skeletochronology is a widely used and considered as a reliable method for estimating the age of the lizards. While this method is used the cross sections of the long bones (femur, humerus, phalanges etc.) were examined, resting lines (Lag) were counted. For the species without long bones, this method applied on vertebras and osteoderms. Using osteoderms for this method is important to estimate ages of the species. Pseudopus apodus and Anguis fragilis complex which are the two legless lizards of the Turkish herpetofauna, killed because of being snake-like lizards when they face the humans. Thus, estimating this species ages will be a basis for the future conservation and monitoring studies. In this study, osteoderms of the Anguids (Anguis fragilis complex, Pseudopus apodus) collected from the northern part of Turkey (north part of the 40° latitude) were tested by skeletochronology. The resting lines (Lag) were seen on the osteoderms of both species. But, Lags in a cross section of caudal vertebra of Anguis fragilis complex were countable whereas the Lags in the cross sections of the osteoderms were couldn’t count and can be show differences. For the Pseudopus apodus specimens, when the cross sections of the osteoderms surrounding the hind limb were examined, it was found that the Lags showed differences even the same osteoderms. As a result, it was found that the use of osteoderms of this species in the skeletochronology method was not appropriate and misleading results could occur