Uluslararası insan hakları hukukunun bir kaynağı olarak uluslararası örf ve âdet hukuku

Abstract

Bu çalışmada uluslararası örf ve âdet hukuku ile uluslararası insan hakları hukuku arasındaki ilişki incelenmektedir. Uluslararası insan hakları hukuku uluslararası hukukun görece yeni bir alt dalı olup, İkinci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkmıştır. Doktrinde uluslararası insan hakları hukukunun kaynaklarına ilişkin tartışmalar hâlâ devam etmektedir. Bu tartışmalardan bir tanesi de uluslararası örf ve âdet hukukunun, uluslararası insan hakları hukukuna kaynaklık edip etmediğine yöneliktir. Doktrindeki bazı yazarlar, uluslararası örf ve âdet hukuku normlarının uluslararası insan hakları hukuku kurallarının kaynağı olamayacağını ileri sürseler de eldeki çalışma bunun aksini iddia etmektedir. Bu amaçla çalışma öncelikle uluslararası örf ve âdet hukuku ile uluslararası insan hakları hukukunun genel niteliklerini kısaca açıklamaktadır. Daha sonra ise bu ikisi arasındaki ilişkide, ilkinin ikincisine erga omnes nitelik kazandırarak olumlu, ancak bazı devletleri kuralların oluşum sürecinden dışlayarak olumsuz etki yaptığını ileri sürmektedir. Bu olumsuz etki özellikle Uluslararası Hukuka Üçüncü Dünya Yaklaşımları literatürü üzerinden açıklanmaktadır.

This study examines the relationship between customary international law and international human rights law. International human rights law is a relatively new sub-branch of international law, which emerged after the Second World War. The debates in the doctrine regarding the sources of international human rights law still continue. One of these debates is about whether customary international law is a source of international human rights law. Although some authors argue that customary international law norms cannot be a source of international human rights law rules, the present study claims otherwise. For this purpose, this study briefly explains the general characteristics of customary international law and international human rights law. Later, on the relationship between these two, it is argued that the former has a positive effect on the latter by giving erga omnes character to it, but a negative effect by excluding some states from the formation of the rules. This negative effect is explained in particular through the Third World Approaches to International Law literature.