P25 hızlı değerlendirme yöntemiyle betonarme binaların deprem performansının incelenmesi: Afyonkarahisar uygulaması

Abstract

Dünyanın en aktif sismik kuşaklarından olan Alp – Himalaya Deprem Kuşağı üzerinde yer alan ülkemizde etkin en tehlikeli doğal afetlerden olan deprem, can ve mal güvenliği açısından ülkemizin büyük bir kısmı için önemli bir sorun teşkil etmektedir. Bu aşamada depremin etkilerine karşı alınabilecek birinci önlem, mevcut yapıları hızlı, ekonomik ve güvenilir bir yöntem kullanarak deprem performanslarını belirlemektir. Mevcut yapıların deprem performanslarını değerlendirebilmek adına hem ülkemiz de hem de Dünya’da birçok farklı hızlı değerlendirme yöntemi geliştirilmiştir. Bu yöntemler sismik güvenlik açısından detaylı değerlendirilmesi gereken yapıları tespit etmede birincil değerlendirme aşaması olarak kullanılmaktadır. Kanada Sismik Tarama Yöntemi, FEMA 154 Yöntemi, P25 Hızlı Değerlendirme Yöntemi gibi birçok yöntem bu amaçla geliştirilmiştir.

Bu çalışmada Afyonkarahisar ilinde yer alan ve yıkım kararı alınmış betonarme yapılar, ülkemizde birçok çalışma ile geçerlilik kazanan ve geliştirme çalışmaları halen devam eden P25 Hızlı Değerlendirme Yöntemi ile değerlendirilmiştir. 19 adet farklı özelliklere sahip betonarme yapı modeli bu yöntem ile değerlendirme sonucunda 12 modelde göçme durumu saptanmış, 2 model için ise detaylı analiz yapılması gerekliliği ve 5 modelin güvenli durum sonucunu verdiği belirlenmiştir. Bu sonuçlar P25 Hızlı Değerlendirme Yönteminin daha fazla sayıda yapıda uygulanarak geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymuştur. Ayrıca değerlendirilen 19 adet modelin yapıldığı dönem yürürlükte bulunan Deprem Yönetmelikleri çerçevesinde konstrüktif koşullar olarak belirlenen; kolon boyuna donatı oranı, kolon enkesiti, beton dayanımı, kiriş kesiti, kiriş çekme donatısı oranlarına ilişkin verilen şartlara uygunluk yüzdeleri her bir model için ayrı ayrı hesaplanmış ve değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonuçları göstermiştir ki her bir modelin kendi içinde farklı koşulları sağlamadığı görülmüştür. Sonuç olarak P25 Hızlı Değerlendirme Yöntemi ile konstrüktif koşullar arasındaki ilişki güvenirlik açısından daha fazla sayıda model ile araştırılabilir.

Earthquake, which is one of the most dangerous natural disasters in our country, located on the Alpine-Himalayan Earthquake Belt and one of the most active seismic belts in the world, poses an important problem for a large part of our country in terms of life and property safety. At this stage, the first measure that can be taken against the effects of the earthquake is to determine the earthquake performance of existing structures using a fast, economical and reliable method. In order to evaluate the earthquake performance of existing structures, many different rapid screening methods have been developed both in our country and in the world. These methods are used as the primary evaluation stage to identify structures that need to be evaluated in detail in terms of seismic safety. Many methods such as Canadian Seismic Scanning Method, FEMA 154 Method, P25 Rapid Screening Method have been developed for this purpose.

In this study, the reinforced concrete structures located in Afyonkarahisar province and whose demolition decision was taken were evaluated with the P25 Rapid Evaluation Method, which has been validated by many studies in our country and the development studies are still ongoing. As a result of the evaluation of 19 reinforced concrete building models with different properties with this method, collapse status was determined in 12 models, detailed analysis was required for 2 models and it was determined that 5 models gave the result of safe status. These results revealed that the P25 Rapid Assessment Method should be developed by applying it to a larger number of structures.

In addition, determined as constructive conditions within the framework of the Earthquake Regulations in force at the time when the evaluated 19 models were made; The percentages of compliance with the given conditions regarding Column Length Reinforcement Ratio, Column Cross Section, Concrete Strength, Beam Section, Beam Tensile Reinforcement Ratios were calculated and evaluated separately for each model. These evaluation results showed that each model did not meet different conditions in itself. As a result, the relationship between the P25 Rapid Evaluation Method and the constructive conditions can be investigated with more models in terms of reliability.