Vamık Şükrü Efendi’nin Evkâf-ı Ümem Tarihi adlı eserinde haremeyn vakıfları (transkripsiyon ve değerlendirilmesi)

Abstract

Müslümanlar için kutsiyet arzeden Mekke ve Medine, dini özellikleri sebebiyle Haremeyn olarak isimlendirilmiştir. Haremeyn İslâm'ın doğuşu ve yayılışı itibariyle önemli roller üstlenmiş şehirlerdir. Bu sebeple İslâm Medeniyetinin önemli müesseselerinden biri olan vakıf müessesesi aracılığıyla Müslümanlar Haremeyn'de büyük hizmetlerde bulunmuştur. Bu çalışmada, âlemde ilk vakıf, İslâm'da ilk vakıf ve tarih boyunca devam eden vakıf hizmetlerini önemli kaynaklardan yararlanarak inceleyen Vamık Şükrü Efendi’nin Evkâf-ı Ümem Tarihi isimli sekiz ciltlik eserindeki Haremeyn vakıfları ele alınmıştr. Bu kısımlarda ilk dönem İslâm Tarihi açısından önemli bilgilere ulaşılmıştır. Vakıfların ilk kurulmasından başlayıp tamiratına kadar hizmet eden kişiler ve devletler hakkında ayrıntılı bilgiler elde edilmiştir. Bu vakıfların sayıları ve çeşitleri incelenerek Müslümanların yaşadıkları dönemlere göre ihtiyaçları belirlenmiştir. Bu kapsamda Haremeyn’de yaşanan mimari gelişim ve vakıf eserlerin inşası vakıflar aracılığıyla geleceğe aktarılan kültürel miras olarak görülebilir. Ayrıca surre geleneğinin başlaması ve yaygınlaştırılması Müslüman devletlerin Haremeyn üzerindeki hassasiyetini de görmemize yardımcı olmuştur.

Mecca and Medina, which are sacred to Muslims, are named as Haramayn due to their religious characteristics. Haramayn are cities that have played an important role in the birth and spread of Islam. For this reason, Muslims rendered great services in Haramayn with the foundation institution, which is one of the important institutions of Islamic Civilization. The first foundation in the world, the first foundation in Islam, and the part of Haramayn foundations in his eight volume work called Vamik Shukru Evkaf-ı Umem History, which reveals the services of foundations by benefiting from important sources, is discussed. In these parts, important information was obtained in terms of the first period of Islamic History. Information about the people and states who served from the first donation of the foundations to the repair was obtained. By examining the number and types of these foundations, the needs of Muslims were observed. The architectural development of Islamic states and the construction of magnificent works in Haramayn are seen as cultural heritage transferred to the future through foundations. In addition, the initiation and dissemination of the surre tradition helped us to see the sensitivity of Muslim states on the Haramayn.