Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine yönelik bilimsel süreç becerileri ile disiplinli zihin özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, ortaokul 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerileri ve disiplinli zihin özellikleri düzeyleri ile bunlar arasındaki ilişkiyi incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle seçilen, 2020-2021 eğitim öğretim yılında Afyonkarahisar ili merkez ilçede devlet okullarında 7. ve 8. sınıfta öğrenimine devam eden 659 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada betimsel araştırma deseni ile ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama araçları olarak ‘Bilimsel Süreç Becerileri’ ve ‘Disiplinli Zihin Alanı’ ölçekleri kullanılmıştır. Öğrencilerin bilimsel süreç becerilerinin belirlenmesi için Aydoğdu (2012) tarafından geliştirilen ‘Bilimsel Süreç Becerileri Ölçeği (BSBÖ)’ kullanılmıştır. Öğrencilerin Disiplinli zihin özelliklerinin belirlenmesi için Can Aran ve Senemoğlu (2014) tarafından geliştirilen Disiplinli Zihin Alanı Ölçeği (DZAÖ) kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analiz sürecinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma, t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), LSD testi ve Tamhane’s T2 testi ile basit ve kısmi korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, öğrencilerin bilimsel süreç becerilerinin orta düzeyde olduğu; disiplinli zihin özelliklerinin ise ‘Çoğu zaman’ düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin bilimsel süreç becerilerinde cinsiyet, sınıf seviyesi, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, aile gelir düzeyi, fen bilimleri başarı düzeyi, TV izleme sıklığı değişkenleri açısından anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Öğrencilerin disiplinli zihin özelliklerinde ise sınıf seviyesi, fen bilimleri başarı düzeyi, TV izleme ve internet kullanım sıklığı değişkenleri açısından anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Öğrencilerin bilimsel süreç becerileri ile disiplinli zihin özellikleri arasında pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin bilimsel süreç becerileri ve disiplinli zihin özellikleri düzeylerinin artırılması için etkinlikler yapılması ve Gardner’ın zihin tipleri ile ilgili alanyazına katkı sağlanması önerilmiştir.

In this study, it was aimed; to examine the scientific process skills and the levels of disciplined mind characteristics of secondary school 7th and 8th grade students and the relationship between them. The sampling of the research, selected by the easily accessible sampling method, consists of 659 students who continue their education in the 7th and 8th grades in public schools in the central district of Afyonkarahisar in the 2020-2021 academic year. Descriptive research design and relational survey method were used in the research. 'Scientific Process Skills' and 'Disciplined Mind Field' scales were used as data collection tools. In order to determine the scientific process skills of the students, the 'Scientific Process Skills Scale' (SCI) developed by Aydoğdu (2012) was used. The Disciplined Mind Field Scale (SCAS) developed by Can Aran and Senemoğlu (2014) was used to determine the disciplined mind characteristics of the students. In the analysis process of the data obtained in the research, frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation, t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), LSD test, Tamhane's T2 test and simple and partial correlation analysis were used. According to the results of the research, students' scientific process skills were which is a moderate level; and also it was determined that the disciplined mind characteristics were which is the level of ‘Most of the time’. The significant difference was found in students' scientific process skills in terms of gender, grade level, mother's education level, father's education level, family income level, science achievement level, frequency of watching TV. Moreover, the significant difference was found in the disciplined mind characteristics of the students in terms of grade level, science achievement level, TV watching and internet usage frequency variables. It was determined that there was a positive and significant relationship between students' scientific process skills and their disciplined mind characteristics. It is suggested to carry out activities to increase students' scientific process skills and disciplined mind characteristics and to contribute to the literature on Gardner's mind characteristics.