T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu ile Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun kurumsal yapı, işleyiş ve etkinlikleri açısından bir karşılaştırma

Abstract

Hukuk devleti ilkesi, devletin güçlü otoritesi karĢısında bireyleri koruyan temel unsur olarak karĢımıza çıkmaktadır. Günümüzde karmaĢıklaĢan toplumsal koĢullar karĢısında insan hak ve özgürlüklerinin korunup geliĢtirilmesi ve ihlallerin önlenebilmesi konusunda yeni mekanizmalara ihtiyaç doğmaktadır. Uluslararası koruma araçlarının oynadığı hayati role karĢın, insan haklarının etkin bir Ģekilde korunması ulusal düzeyde baĢlamaktadır. BirleĢmiĢ Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen “Paris Prensipleri” insan haklarının ulusal düzeyde korunup geliĢtirilmesi için kurulacak kurumların statüsü ve verimli Ģekilde çalıĢabilmeleri için sahip olmaları gereken temel standartları belirlemiĢtir. Bu çalıĢmada, Türkiye‟de insan hakları alanında ulusal koruma mekanizmaları olarak çalıĢmak üzere oluĢturulan T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu ile Türkiye Ġnsan Hakları ve EĢitlik Kurumu ele alınmaktadır. Bu iki kurum, öncelikle tarihsel olarak ulusal mevzuatımıza girme süreci kapsamında ele alınmıĢtır. Ġzleyen bölümlerde ise kurumsal yapı, iĢleyiĢ ve etkinlikleri açısından Paris Ġlkeleri kapsamında karĢılaĢtırılmıĢ ve idare ile bireyler arasındaki iliĢkilere iliĢkin olarak vermiĢ oldukları kararların etkinliği değerlendirilmiĢtir. Sonuç bölümünde ise her iki kurumun insan haklarını koruma ve geliĢtirme yönünden etkinliği tartıĢılarak eleĢtiri ve önerilere yer verilmiĢtir. Literatürde, Türkiye örneğine ait olan bu iki kurum genellikle tekil olarak ele alınmakta ve özellikle kurumsal yapı, iĢleyiĢ ve etkinlikleri açısından karĢılaĢtırma yapan çalıĢmaların çok sınırlı bir alana sahip olduğu görülmektedir. Bu sebeple karĢılaĢtırma yönteminin tercih edilmesi çalıĢmaya ayrı bir önem atfetmektedir.

The principle of the rule of law, emerges as the basic element that protects individuals against the strong authority of the state. In the face of today‟s complex social conditions, new mechanisms are also needed to protect and improve human rights and freedoms to prevent violations. Even though the vital role played by international protection instruments, effective protection of human rights begins at national level. The Paris Principles, adopted by The United Nations General Assembly, determined the status of national institutions to be established to protect and improve human rights and the standards requred for their most efficient work at national level. In this study, Ombudsman and Turkey Human Rights and Equality Institution that created in the field of human rights protection national mechanisms in Turkey are discussed. First, these two institutions have historicaly been handled within the scope of their entry into our national legislation. In the following chapters, the institutional structure, functions and efficiency are compared within the scope of Paris Principles and the effectiveness of their decisions regarding the relations between the administration and individuals has been evaluated. In the conclusion part, the effectiveness of both institutions in terms of protecting and improving human rights was discussed and criticism and suggestions were included. In the literature, these two institutions that an exampe of Turkey are generaly considered singular. It is seen that studies that make comparisons especially in terms of institutional structure, functioning and efficiency have a very limited scope. For this reason, choosing the comparison method attaches a special importance to the study.