Aksu Çayı Havzası (Tefenni-Burdur) su kaynaklarının hidrojeokimyasal incelemesi

Abstract

İçme suyu temini günümüzde önemli bir problem halini almaya başlamıştır. Kentsel alanlarda genel olarak içme suyu temini baraj ve gölet gibi yüzey suyu depolamalarından sağlanmaktadır. Bu çalışmada, Burdur kent merkezinin uzun dönem içme suyu ihtiyacının karşılanması için yapılması planlanan barajı besleyecek olan, Aksu Çayı sularının hidrojeokimyasal ve kalite özellikleri araştırılmıştır. Aksu Çayı havzasında Marmaris peridotiti ve Kızılcadağ melanj ve olistrosromu geniş alanlarda yüzeylemektedir. İnceleme alanında suların MgHCO3 hidrojeokimyasal fasiyesinde olduğu tespit edilmiştir. Yüzey ve yeraltısularının kimyasal yapısını denetleyen hidrojeokimyasal süreçlerin tanımlanmasında suların majör iyon içeriklerinden yararlanılmıştır. Havzada yüzey ve yeraltısularının kaya-su etkileşimine bağlı olarak kimyasının hem karbonat hem de silikat ayrışma süreçlerinden etkilendiği tespit edilmiştir. İnceleme alanı içerisinden boşalan kaynak sularının EC değeri 460-550 μS/cm arasında, dere sularının EC değeri 460-620 μS/cm arasında değişmektedir. Su örneklerinin pH değeri ise 8.50-8.73 arasındadır. Aksu Çayını besleyen yüzey ve kaynak sularının fiziksel parametre, major iyon ve iz element içeriklerinin Türkiye ve Dünya Sağlık Örgütü içme suyu standartlarını aşmadığı ve içme suyu olarak kullanıma uygun olduğu belirlenmiştir. Suların sulama suyu olarak kullanılabilirliğinin değerlendirmesinde farklı diyagram ve eşitliklerden yararlanılmıştır. Genel olarak Aksu Çayı sularının Magnezyum Tehlikesi (MT) değeri dışında sulama suyu için kullanıma uygun olduğu belirlenmiştir. Sulama suyu olarak kullanımda suların yüksek Mg+2 içerikleri olumsuz etki oluşturacaktır.

Drinking water supply has become an important problem today. In urban areas, drinking water is generally supplied from surface water storages such as dams and ponds. In this study, the hydrogeochemical and quality characteristics of Aksu stream waters, which will feed the dam planned to meet the long-term drinking water needs of Burdur city center, were investigated. Marmaris peridotite and Kızılcadağ melange and olistrochrome crop out in large areas in the Aksu stream basin. It has been determined that the waters in the study area are of MgHCO3 hydrogeochemical facies. The major ion contents of waters were used to define hydrogeochemical processes that control the chemical composition of surface and ground waters. It has been determined that the chemistry of the surface and ground waters in the basin, depending on the rock-water interaction, is affected by both carbonate and silicate weathering processes. The EC value of the spring waters discharged from the study area varies between 460 and 550 μS/cm, and the EC value of the stream waters varies between 460 and 620 μS/cm. The pH value of the water samples is between 8.50 and 8.73. It has been determined that the physical parameters, major ions and trace element contents of the surface and spring waters feeding the Aksu stream do not exceed the drinking water standards of Turkey and the World Health Organization and are suitable for usage as drinking water. Different diagrams and equations were used to evaluate the usability of water as irrigation water. In general, it has been determined that Aksu stream waters are suitable for use for irrigation water, except for the Magnesium Hazard (MT) value. High Mg+2 contents of the waters will have a negative effect when used as irrigation water.