Paleosismoloji çalışmalarında kolüvyal çökellerdeki su içeriğinin lüminesans tarihlendirmeye etkisinin değerlendirilmesi; Soma-Kırkağaç fayı’ndan bir örnek

Abstract

Soma-Kırkağaç Fayı’nda gerçekleştirilen paleosismolojik amaçlı hendek kazılarında, toplanan örneklerin su içeriği değişiminin Lüminesans tarihlendirmeye (OSL ve TL) etkisinin araştırıldığı bu çalışmada, kolüvyal çökellerin su içeriklerine bağlı olarak yıllık dozu önemli boyutta etkilediği, dolayısıyla analiz edilecek örneğin tarihini %16 oranında değiştirdiği saptanmıştır. Bu kapsamda OSL tarihlendirme için, Soma-Kırkağaç Fayı üzerinde açılan hendekteki KF8 örneğine ait doygun ve doğal ortamdaki su miktarlarının değişkenliğinin yıllık doz ve doğrudan yaşa etkisi iki farklı senaryoda tartışılmıştır. Yapılan çalışmada, örneklerin oluşumunda derinlik, tane boyu, sıkışma ve iklimsel özelliklerin de etkileri olduğundan dolayı oluşum anındaki iklim şartları da göz önünde bulundurularak önce doğal su içeriği ve sonra doygun su içeriği baz alınmıştır. Ağustos ayında toplanan 9 adet örnek üzerinde yapılan çalışmalarda, KF8 örneğine ait tarih, ilk senaryoya göre 17,47±2,71 bin yılsaptanmıştır. İkinci senaryoda vurgulanan doygun su parametrelerinin düzeltme katsayısına göre tek başına esas alındığında ise örneğin yaşı 20,19±3,11 bin yıl olarak elde edilmiştir. Sonuç olarak, saptanacak yaşların hassas olarak elde edilebilmesi için,su içeriklerinin literatürde verilen katsayı ile elde edilmesi yerine, çalışılan bölgeye ait oluşturulması gereken detaylı iklimsel özelliklere göre saptanması ve tarihlendirmeyi denetleyecek farklı bir metodolojinin de uygulanması gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır.

To reveal the effect of the change in water content for luminescence dating (OSL and TL), in this study, nine samples were collected from the paleoseismological trench wall on the Soma-Kırkağaç fault. The results indicated that the dose rate significantly is affected by colluvial deposits having different water content, which signifies it was determined that the date of the level be date changed by 16%. In this context, the effects of the variability of the saturated and the natural water content for the KF8 sample on the dose rate and luminescence age were discussed in two different scenarios. In the study, since depth, grain size, compaction, and climatic characteristics of the region are also effective in the formation of the colluvial samples in both scenarios, in the light of the paleoclimatic conditions, the natural and the saturated water content were examined, respectively. According to the first scenario, the KF8 samples dated 17.47±2.71 ka. However, in the second scenario, it was found as 20.19±3.11 ka taken into correction factor regarding the saturated water content. As a result, it is necessary to determine the water contents according to the detailed climatic characteristics of the study area, instead of using the coefficient given in the literature. Moreover, it is strongly recommended here that a different dating methodology should be performed to determine the more realistic and the more accurate ages in paleoseismological studies.