ARDL ve NARDL eşbütünleşme analizleri: Adım adım eviews uygulaması

Abstract

İktisat, istatistik ve matematik disiplinlerinin birleşimi olarak tanımlanabilecek ekonometri bilimi, kullandığı yöntemler açısından politika yapıcılara ve uygulayıcılara oldukça değerli bilgiler sunmaktadır. Bu kapsamda kitap, zaman serisi analiz yöntemlerinden ARDL, A-ARDL ve NARDL eşbütünleşme testleri ile Toda-Yamamoto nedensellik testlerine odaklanmaktadır. Eviews uygulama aşamalarının adım adım anlatılmaya çalışıldığı bu kitap dokuz bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm, verilerin analizlere hazır hale getirilmesi ile ilgili olup verilerin farklı yöntemler kullanarak Eviews paket programına aktarılmasını, verilerin reelleştirilme süreçlerini, logaritmik dönüşüm işlemlerinin uygulanmasını, mevsimsel etkilerden arındırma işlemlerini ve grafiklerin oluşturulma süreçlerini kapsamaktadır. İkinci bölümde, tanımlayıcı ya da betimleyici istatistik tablolarının oluşturulmasına ve yorumlanmasına ilişkin ayrıntılı bilgiler sunulmuştur. Üçüncü bölümde, korelasyon matrisinin oluşturulma aşamaları anlatılarak korelasyon katsayıları yorumlanmıştır. Dördüncü bölümde ise kullanılacak yönteme karar vermede ve sahte regresyon sorununu ekarte etmede değerli bilgiler sunan birim kök testlerinin uygulama aşamaları anlatılmıştır. Bu bölümde literatürde geleneksel hale gelmiş ADF, PP ve KPSS birim kök testlerinin yanında yapısal kırılmaları da dikkate alan kırılmalı birim kök testlerinden LS ve ZA birim kök testlerinin uygulama aşamaları aktarılmış ve sonuçların nasıl değerlendirilebileceği üzerinde durulmuştur. Beşinci bölümde bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki dinamik etkileşimlerin modellenmesine ve değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkilerin anlaşılmasına yardımcı olan ARDL yöntemi ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Ayrıca ARDL yönteminin modifiye edilmiş hali olarak tanımlanabilecek ve nispeten yeni bir yöntem olan A-ARDL yönteminin uygulama adımları da aktarılmıştır. Bu bölümde ilk olarak adı geçen yöntemlerin seçiminde dikkat edilmesi gereken hususların neler olduğu, eşbütünleşme testlerinin, kısa ve uzun dönem katsayı tahminlerinin ve diagnostik/tanısal testlerin nasıl yapılacağı ve elde edilen sonuçların nasıl yorumlanacağı açıklanmıştır. Altıncı bölümde değişkenler arasındaki saklı eşbütünleşmeleri ortaya çıkarmaya yardımcı olan asimetrik yöntemlerden NARDL analiz yöntemi üzerinde durulmuştur. Bu bölümde ilk olarak hangi durumlarda bu yöntemin tercih edilmesi gerektiğine ilişkin gerekçeler açıklanmış olup daha sonra uygulama adımları ayrıntılı bir şekilde sunulmuştur. Kurgu olarak ARDL yöntemindeki aşamalar takip edilmiştir. Yedinci bölümde ise diğer nedensellik yöntemlerine göre daha esnek bir yöntem olan Toda-Yamamoto nedensellik analizi ele alınmıştır. Yöntemin metodolojik sunumunun ardından uygulama adımları ayrıntılı bir şekilde sunulmuş olup elde edilen katsayıların ve nedensellik ilişkilerinin nasıl yorumlanacağına ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Sekizinci ve dokuzuncu bölümde ise örnek bir model üzerinden kitapta bölümler halinde anlatılan hususların tamamının işletildiği ARDL ve NARDL uygulama adımları yer almaktadır.