Pınarbaşı Karst Kaynağı’nın (Denizli) boşalım hidrodinamiği ve hidrojeokimyasal özelliklerinin değerlendirmesi

Abstract

Pınarbaşı Kaynağı Denizli ilindeki yüksek debili karstik kaynaklardan biridir. Menderes Masifi’ninMesozoyik yaşlı rekristalize kireçtaşlarından boşalan ve debisi genellikle 1000 l/s’den fazla olan kaynaksulamada kullanılmaktadır. Bu çalışmada Ekim–2017 ve Eylül–2018 arasında aylık olarak PınarbaşıKaynağı’nın debi ve fizikokimyasal kompozisyonundaki değişimler izlenmiş ve değerlendirilmiştir.Kaynak boşalımının analizi, Pınarbaşı Kaynağı’nın geldiği karstik akifer için, hidrolik iletkenlik katsayısınındüşük-orta, etkin gözenekliğin yüksek ve akiferin depolama kapasitesinin büyük olduğunu, aynızamanda kaynak boşalımının tabaka, kırık ve çatlaklar yoluyla gerçekleştiğini göstermektedir. İzlemeperiyodunda Pınarbaşı Kaynağı’nın sıcaklık, pH ve elektriksel iletkenlik değerlerindeki değişim sırasıyla18,6–18,9°C, 7,09–7,42 ve 611–657 μS/cm aralığında olmuştur. Kaynağın kimyasal kompozisyonundaönemli bir mevsimsel değişim gözlenmemiştir. Pınarbaşı Kaynağı ve civarındaki sondaj suları Ca-MgHCO3-SO4 tipinde iken beslenme alanındaki kaynak suları Ca-HCO3 tipindedir. Pınarbaşı Kaynağı’nınizleme döneminde toplam sertlik değerleri için elde edilen değişim katsayısı yaygın akımlı akifer tipineişaret etmektedir. İzotop (δ18O, δD ve trityum) verilerine göre inceleme alanı suları meteorik kökenli venispeten güncel yağışlarla beslenen sulardır. Pınarbaşı Kaynağı suyu C2S1 sulama suyu sınıfında olup ortaakaçlama özelliğindeki topraklarda tüm bitkilerin sulamasında kullanılabilir. Ancak yüksek arsenikmiktarı nedeniyle içilmez özelliktedir.

Pınarbaşı spring is one of the high flow karstic springs in Denizli. The source, which is discharged fromthe Mesozoic aged recrystallized limestones of the Menderes Massif and whose flow rate is generallymore than 1000 L/s, is used in agricultural irrigation. In this study, monthly changes in the flow rate andphysicochemical composition of Pınarbaşı spring between October–2017 and September–2018 weremonitored and evaluated. The analysis of the spring discharge shows that for the karst aquifer fromwhich Pınarbaşı spring comes, the hydraulic conductivity coefficient is low-medium, the effectiveporosity is high and the storage capacity of the aquifer is large. During the monitoring period, thechanges in temperature, pH and electrical conductivity values of Pınarbaşı spring were in the range of18.6–18.9 °C, 7.09–7.42 and 611–657 μS/cm, respectively. No significant seasonal fluctuation wasobserved in the chemical composition of the spring. While the borehole waters in and around Pınarbaşıspring are of Ca-Mg-HCO3-SO4 type, the spring waters in the recharge area are of Ca-HCO3 type. Thecoefficient of variation obtained for the total hardness values of the Pınarbaşı spring during themonitoring period indicates the diffuse flow–type aquifer. According to the isotope (δ18O, δD andtritium) data, the waters of the study area are of meteoric origin and fed by relatively recentprecipitation. Pınarbaşı spring water is in C2S1 irrigation water class and can be used for irrigation of allplants in moderately drained soils. However, it is undrinkable due to its high arsenic content.